Cupido

Conscia curarum et fidi internuntia cordis,

      Quae dominae longa iuncta es amicicia,

Daphne, de nobis loquitur quid Panthia tecum

      Deque suo sentit (dic, rogo) mancipio?

5

Estne oblita mei nulloque accenditur aestu,

      Mutuus an pulchro pectore vivit amor?

O utinam vivat parilique calore calescas,

      Panthia, sitque tuis ossibus ignis edax!

Quantum Aetnei ignes, Vesuvina incendia quantum

10

      Et Lipareus ager flagrat et Aeolius,

Tantum nostra tuo flagrant precordia amore,

      Ardet mens, animus totus et ingenium.

Nunc scio quid sit amor, nunc arcus, tela, sagittas

      Sentio flagrantes experiorque faces;

15

Nunc te, celestis, nunc te, plebeie Cupido

      Noscimus et quantum pollet uterque deus.

Dogmata divini memorant si vera Platonis,

      Sunt geminae Veneres et geminatus Amor.

Celestis Venus est nulla generata parente,

20

      Quae casto sanctos nectit amore viros;

Huic comes est magnus deus ambrosiusque Cupido,

      Quem docti norunt egregiique mares.

Altera sed Venus est totum vulgata per orbem,

      Quae divum mentes alligat atque hominum,

25

Improba, seductrix, petulans, lasciva, proterva,

      Blandiloqua, illudens, imperiosa, procax;

Hec et ceston habet, qui nodus discolor omnes

      Blanditias gestat, pharmaca, nequitias;

Hanc comitatur Amor, facibus qui pectora sevus

30

      Vrit et infernis imperat et superis.

Subdolus, impostor, mendax, truculentus et asper,

      Blanditiis pollens, fraudibus atque dolis,

Hic domitat pecudes, pisces, insecta ferasque,

      Monticolas Faunos silvicolasque deos.

35

Hic mortale genus pharetra succinctus et arcu

      Et face debellat celicolasque deos.

Pocula dat dulci circumlita melle, sed intus

      Fel gerit et largam fundit amariciem.

Principio iuvat et mentes demulcet amantum,

40

      Mox ferus exagitat despoliatque rapax.

Divitias lacerat, cum damno dedecus affert,

      Emollit mentes ludificatque ferox.

Distrahit, exanimat, cruciat versatque rotatque

      Carnificisque truci fungitur officio.

45

Improbe amor, quantis mortalia corda fatigas

      Curis et quantis, saeve, cupidinibus!

Perfide, quot iuvenes iugulasti quotque puellas!

      Quot tua precipitant spicula et insidiae!

Testis Abydenus iuvenis, tibi quem rapit Orcus

50

      Helesponthiaco, Sexta puella, mari;

Testis Priamides, qui, dum Spartana petebat

      Connubia, evertit seque suumque genus;

Testis Tarquinius, cui dat Lucretia raptos

      Per vim concubitus imperiumque rapit.

55

Iphis Anaxereten dum non tolerare superbam

      Sustinet, infoelix a trabe pendet onus.

Non pudet Alcidem gestare monilia collo

      Lidia et ingenti ducere pensa manu.

Vertitur in fontem Biblis Phebeia, Cauni

60

      Dum petit amplexus fratris et ille fugit.

Myrrha quoque infando correpta cupidine stacten

      Sudat odoratam deliciasque parit.

Lesbia quin etiam perculsa cupidinis oestro

      Sappho de celsa Leucade membra dedit.

65

Caelicolis risus Mars et Cytherea fuerunt,

      Mulciberis vincti retibus atque dolis.

Quid memorem erumnas hominum cladesque deorum,

      Quos tua percussit, dire Cupido, manus?

Ipse Panomphaeus quotiens fit fabula turpis

70

      Iuppiter et solio labitur etherio,

Vt tua sectetur dictata, nec ire recusat

      Sub iuga et imperium ferre Cupidineum!

Taurus in Europa est, Satyrus Nycteide, cycnus

      In Leda, Alcmenen comprimit Amphitrion.

75

Ergo ego, cum videam superos ipsumque Tonantem

      Ire sub imperium servitiumque pati,

Non gemo, non doleo de me, pharetrate Cupido,

      Si figis castris lauta trophea tuis.

Cuncta feram patiarque libens, iam signa tubasque

80

      Incipioque artes nosse Cupidineas.

Omnia iam novi: docuit stratagemata et astus

      Sevus Amor, non sum tiro sed emeritus.

Me lachrime et longi doctum fecere labores,

      Perpetua anxietas excubiaeque graves;

85

Panthia me docuit qui sint in amore dolores,

      Affectus, curae, gaudia, damna, doli.

Nunc scio quas leges, quae iura aut dogmata sevus

      Tradit Amor: scripsi singula et edidici,

Quae spes quive timor, quod bellum, foedera, quae pax,

90

      Induciae fiant atque inimiciciae.

Nunc scio quanta gerat secum mens prelia amantum

      Quantaque mobilitas dissidiumque premat,

Hoc velit, hoc nolit, cupiat quod spreverat ante,

      Fluctuet ut glauci fluctuat unda sali,

95

Vt mens infelix alieno in corpore vivat

      Vtque animus dominae migret in hospicium.

Nunc scio quam largi sunt fletus utque medullis

      Ossibus et venis fervida flamma latet,

Vt sine febre dolet, sine morbo languet amator,

100

      Vt somni vigiles, irrequieta quies,

Vt rubet, ut pallet subito mutatque colores

      Sive pudor vexet pectora sive timor.

Nunc scio ut infractae voces mutilataque verba,

      Vt coram domina cor salit atque tremit,

105

Vt quam longa gravi suspiria corde trahuntur,

      Vt modicus risus, multus amaror inest,

Vt gaudet leta, plorat plorante puella,

      Induit et vultus vultibus alterius.

Nunc scio ut infelix dominae vestigia querit

110

      Et reperisse timet mobilitate levis;

Genua labant quotiens fastosae limen amicae

      Transit et in toto corpore membra tremunt.

Nunc scio quantus amor supra caput instet amantum

      Atque omnem sophiam consiliumque fuget,

115

Condita quam parvo sint larga absinthia melle,

      Lurida vel quantum pocula fellis habent.

Malo ego Lerneae immedicabile virus Echidnae

      Oraque Avernalis terna subire canis,

Cum Libyco nudas monstro exercere palestras

120

      Erumnasque graves Herculeasque pati,

Quam colluctari tecum, pharetrate Cupido,

      Et perferre tuas, imperiose, faces.

Numquam liber erit, numquam, mihi crede, beatus

      Aut probus aut prudens quisquis amator erit.

125

Vita erumnosa est, mors est infamis amantum:

      O felix, quisquis talia non pateris!

O felix, Veneri medium qui porrigis unguem

      Et rides arcus, spicula, tela, faces!

Ast ego, quem sic dii voluerunt vivere, vivam

130

      Emoriarque tuum, Panthia, mancipium.