Fausto Andrelino amores sive Livia 4

Testo base di riferimento: G. Tournoy-Thoen, 1982

Cura dell'edizione digitale: Daniela Marrone

Altre sezioni


1.

Mensis erat dictus veteri sextilis ab anno

      Nobile ab Augusto qui duce nomen habet,

Quo gravis ardet adhuc flagranti Syrius aestu

      Et Leo Phoebeos sentit adustus equos

5

Quo sitit omnis ager, quo putrida stagna moventur,

      Plurima quo vapido vina sapore fluunt,

Quo mare sollicitum ferventibus aestuat undis

      Membraque letiferis febribus apta iacent,

Quo Canis ipsa furit rabie stimulata feroci,

10

      Perfurit ut foetu tygris abacta suo.

Non isto poterat Phoebeas tempore sortes

      Anxia cum Lycio Delos habere choro;

Nullaque sanabant aegrum medicamina corpus,

      Vanaque languentis vota rogantis erant;

15

Stabat et exhausti sterilis Permessidos unda:

      Nulla gravem poterant ora levare sitim.

Tristia clamabant tundentes pectora Musae

      Quaerebantque suum per iuga nota ducem.

Illum Cyrrhaeo moestum videre sub antro

20

      Et procul eiectae dissona fila lyrae;

Spretus et inculta crinis cervice iacebat

      Binaque subflexis palma supina genis.

Protinus ut tanti quaesita est causa doloris,

      Edidit accenso talia verba sono:

25

"Hiccine de vili sortitus turpia corvo

      Nomina Pegaseas dillaniabit opes?

Num licet infesto sceleratum absumere telo,

      Quo ferus Haemonia concidit anguis humo,

Quo fixi horrendos Siculis Cyclopas in agris,

30

      Cum meus indigno fulmine natus obit?

Quis ferat ut nostro deiectum vertice monstrum

      Faustinae rabido detrahat ore chely,

Quam rigidae quercus montanaque saxa sequntur,

      Qua lea, qua tygris, qua fera cuncta salit,

35

Qua foret Eurydice superas revocata per auras

      Motaque bis Stygii pectora dura Iovis?

Proh tamen hic petulans, superis invisus et imis,

      Tentat inauditam frangere posse lyram.

Sacrilego meritas sumam si sanguine poenas,

40

      Decolor aeterno laus erit ista deo.

Ne tamen haec totum contagio polluat orbem,

      Sentiet offensi quid valet ira dei."

Dixerat. Attonitas gravior subit ira sorores,

      Accensum inflammat fervida turba deum:

45

Ardentem incendunt sic addita ligna caminum,

      Materia rapidae conveniente faci.

Sed dignam stolido poenam nebulone rogarunt,

      Ne sola tam vili caede cruenta forent.

Ipse autem tacito volvit sub pectore Phoebus,

50

      Verteret an coepti pristina dicta sui.

Et tandem invita versa est sententia mente

      (Iurarat Stygii numina nulla lacus)

Atque truces stimulos rabidamque iniecit Erynnim,

      Vt profugus toto stultus in orbe foret.

55

Fixit et ignavo raucam sub gutture vocem;

      Vt nullo crocitans tempore gratus eat.

Cumque pererrasset multas velut Inachis oras,

      Parisia nudus constitit exul humo.

Quilibet est subito querulum miseratus egenum

60

      Et mendicata membra fovebat ope.

Post ubi vecordis nota est dementia bruti,

      Affuit astanti fabula risa choro;

Et fera mordaci cum toxica funderet ore,

      Haec prostrata meo bellua Marte ruit.

65

Hinc adsum interpres Gallis gratissimus oris

      Et populo vates praetereunte color.

Vt liquidum mixtas oleum supereminet undas,

      Sic premit adversos strenua Musa canes

Interea, foelix nostrae tutela Camenae,

70

      Porrigis ingenua munera larga manu,

Qualia Tuschus eques Latio donabat Homero,

      Conderet ut pulsa Troica gesta fame.

Restituit demptas concessa pecunia vires:

      Non bene, cum vacua est, ulla crumena sonat.

75

Tunc hilaris coeco Paean surrexit ab antro

      Et sumptum arguto pectine movit ebur,

Movit ut anguipedum post horrida bella Gigantum,

      Victori recinens carmina grata Iovi.

Inficiata dedit turbae responsa petenti

80

      Et medicae vetitam praestitit artis opem.

Auxit et arenti sublatum fronte liquorem,

      Vt solito cupidus more poeta bibat.

Ipsaque Pieridas veluti foret ulta procaces,

      Gavisa est donis sacra catherva tuis.

85

Nam benefacta movent superas mortalia mentes,

      Nullaque Lethaeas gratia tangit aquas.

Vive igitur longos Cumaei pulveris annos,

      Quo tantum virtus sospite sospes erit.

 

2.

I procul, o mollis nuda cum matre Cupido,

      I procul! Est aliis maeta petenda rotis.

Non bene lasciva mixta est cum Thaide Pallas,

      Casta sed est puro Cynthia digna toro.

5

Ipse ego concessi referam pia vincula lecti

      Sanctaque legittima foedera iuncta manu.

Haec Pater instituit rerum moderator et orbis,

      Vt duo sub solo pectora corde forent.

Hinc niveam gestant nubentia tempora vittam,

10

      Tempora vix ipsa dissolvenda nece.

Hinc teritur digitus fulvo circundatus auro

      Foemineamque premit lucida gemma manum.

Hinc vaga damnantur Phariae connubia gentis

      Ipsaque non certi theda pudenda Scythae.

15

Subdita communi iaceat si foemina voto,

      Vxor erit brutis aequiperanda feris.

Quin etiam moecha est vinclo solvenda iugali

      Ac suspecta suo facta puella viro.

Scilicet et nullo maculanda est crimine coniunx,

20

      Dia velut magni Caesaris ora canunt.

Hinc sua praecipiti pulsa est Pompeia furore,

      Dum violat sacram turpis adulter humum.

Qui tegit incaestae damnandas coniugis artes,

      Hic reus admissi criminis autor erit.

25

Publica primaevo pateant licet omnia ritu,

      Non datur in varios sponsa fovenda sinus.

Ipsa quidem certo est soboles generanda parente,

      Auctus ut ex vero germine sanguis eat.

Odimus illicito conceptos semine natos:

30

      Non manet in toto vilius orbe genus.

Hinc non ulla suae gestant insignia gentis

      Nullaque defuncti iura parentis habent.

Hinc velat Romana suam non purpura frontem,

      Nec quisquam est sacro dignus honore frui.

35

Non est aetherei vitianda potentia regis,

      Ipsa nec incaesta sacra pianda manu.

Vnde maritali iungit sua colla capistro,

      Livia carminibus nobilitata meis.

Iamque patent multo ferventia limina gressu

40

      Tectaque regali splendida more nitent,

Qualia Thessalico fulserunt atria luxu,

      Cum Thetis Aeacidae venit habenda duci;

Qualia Dardaniae post dirruta Pergama Troiae,

      Aeneas Tyria viderat hospes humo.

45

Spargite foecundo iam mixta legumina flore;

      Huc ades et dextro sydere pulcher Hymen!

Commoda iam promas salienti carmina turbae

      Ipsaque Cyrrhaeo verba reperta deo.

En video rutila fulgentem lampade thedam,

50

      Quam tulit albenti spina recisa iugo.

En video puris haustam de fontibus undam

      Ductaque iam pueris sponsa duobus adest,

Quam tegit impositum capiti velamen honesto,

      Cui demissa notat fluxus in ora rubor;

55

Quam praetextato cingit stola mixta tumultu,

      Et saliens unctas, ecce, puella fores.

Virgo Dianeas inter celeberrima nymphas,

      Vnica Felsinei gloria virgo soli,

Ne fera sis nimium cupido nec dura marito,

60

      Iura maritalis sunt ineunda tori.

Fac tenera primos decerpat ab arbore fructus;

      Iam quatient flores semina plena suos.

Appetitur prono gravidos dum pondere ramos

      Flectit et est multis arbor opaca comis.

65

At postquam horribili spoliata est frondibus Euro,

      Spernitur in viduo sola relicta loco.

Florida sic tenerae dum grata est virginis aetas,

      Est ea diversis saepe petita procis.

Ast ubi rugoso cani stant vertice crines,

70

      Frigida deserto secubat illa toro.

Cur geminata tuum rumpunt suspiria pectus?

      Cur tremis ut viso cerva novella lupo?

Anguigeras non nexa comas furialis Erycto

      Dat mala praelata signa futura face,

75

Prima nec offensos remorantur limina saltus,

      Limina successus testificata bonos,

Moesta nec auditur funesto culmine bubo,

      Ipsa nec infausta noctua voce gemit,

Ista nec iratus damnabit moenia Titan,

80

      Versa nec obscuris nubibus ora teget.

Tu clarum sortita virum cui sanguine ab alto

      Inclyta magnanimum duxit origo genus.

Non erit infido fugiens ceu pectore Theseus,

      Qui miseram externa Gnosida liquit humo;

85

Non profugam fallax qui Colchida lusit Iason,

      Altera dum capto est nupta recepta toro.

Firma sed unanimem religabit utrunque cathena

      Parque pari vobis crescet amore fides.

Crescat et innumeros duret, precor, illa per annos

90

      Semper et in titulos surgat eatque bonos.

Et paries tali dignissima pignora theda,

      Inclyta quae gemini fama parentis eant.

Mutua quae forti vincit connubia nodo,

      Omina fulgenti certa dat axe dea.

95

Quaelibet hac habilem sortita est lege maritum,

      Debita quo gravidi praemia ventris eant,

Non ut lassa foret totas exhausta medullas,

      Publica ceu medio fornice scorta solent.

Luxuriat molli pinguis ceu gramine tellus,

100

      Sic sua materno pignora ventre decent.

In thalamos experta rudem duc, pronuba, nympham:

      Annuit instanti mota puella viro.

Solvite iam lassas, noctu properante, choreas:

      Dulcia sunt aliis strata terenda iocis.

105

Tensior et coniunx nervoque potentior omni

      Officium cunctis invidiosus agas.

 

3.

Si qua prophanatas spectant pia numina terras,

      Si flenda est ulli mors inopina deo,

Ad fera lugubres concurrite fata Camaenae,

      Vestraque discisso tundite membra sinu.

5

Tu quoque succinctus pullato Liber amictu,

      Huc ades effusis moesta per ora comis.

Huc ades et turpi foedatos pulvere crines

      Et madidas laceres, tristis Apollo, genas.

Deiice funesto viridantes vertice lauros

10

      Et testudineae plectra canora lyrae.

Cinge cupressigena squallentia tempora fronde,

      Marceat inque tuis taxea silva comis.

Occidit, ecce, sacer vestro nutritus in antro

      Bessarion; pestis, crimen iniqua tuum!

15

Vix quartum infoelix lustrum compleverat aetas,

      Cum sunt ex nigra stamina caesa colo.

Non passa est plenos Lachesis producere fusos,

      Ne fieret tanto terra superba bono.

Quam bene Peligno referebat tincta lepore

20

      Carmina, quam rithmos, magne Petrarca, tuos!

Non scelus hoc poterant crudelia vertere fata?

      Non bene decerpta est vix adaperta rosa.

Si sua venissent geniali tempora vitae,

      Alter ab Ocnaeo vate futurus erat.

25

Heu iacet hic omnem dignus superare senectam,

      Turba Sibyllinos vivit iniqua dies.

O male Bessarion prima fraudate iuventa,

      O dolor, o saecli publica damna tui!

Frigida seu forsan, nimio seu torrida sole,

30

      Seu possessa tuas, zona, videbo plagas,

Assiduos questus et flebile carmen habebis

      Et fundam lachrymas in tua busta pias,

Quas dedit in caedem Marathonia virgo paternam,

      Quas tulit Iliaca iactus ab arce puer.

35

O fierem extincto versus pro Castore Pollux:

      Iam foret alterna morte redempta salus.

Tu mea vocali resonabas carmina plectro,

      Ad numeros populo prosiliente novos.

Tu semper sperata quies, tu mite levamen,

40

      Tu lacerae fueras anchora firma rati.

Denique cuncta tui dulcissima gaudia Fausti

      Funereo tecum marmore clausa iacent.

Sis licet inflexo veluti flos sectus aratro,

      Non immatura laus tua morte cadit.

45

Dum sol volvetur rapto contrarius orbi,

      Dicetur nomen tempus in omne tuum.

Et tua felices inter bene mixta poetas

      Sentiet Haelysiis umbra beata plagis.

Qui niveam aeternum famam propagat in aevum,

50

      Serior annoso Nestore functus erit.

 

4.

Salve, festa dies, tantae qua conditor Vrbis

      Tradidit imperio maxima scaeptra suo.

Mollis ut extensa vitis propagine crescit,

      Sic Roma immensum protulit alea caput.

5

Haec Arabas molles ustosque coercuit Indos

      Teque sagittifera, Parthe superbe, fuga.

Serviit huic nulla deprehensus origine Nilus

      Turbidus et rapta factus Oaxis aqua.

Serviit huic toto divisa Britania mundo,

10

      Huic data sunt omni parta tributa loco.

Sic volitans superas magni Iovis ales in auras

      Infestas rigidis unguibus arcet aves.

Omnibus astabit phoenix velut unica saeclis,

      Semper ab hostili tuta futura manu.

15

Sic iubet arcani series longissima fati,

      Romulus ut densa grandine raptus ait.

Tantum aliae cedent urbes populique feroces,

      Quantum populeis parva myrica comis.

Iure igitur properans solennes coetus ad aras

20

      Annua vimineo culmine sacra facit.

Iure micant veteri celebrata Palilia ritu

      Iustaque fundator festa Quirinus habet.

Salve iterum, salve niveo lux digna lapillo,

      Quam nitidis vexit Lucifer almus equis.

25

Nulla meos unquam capient oblivia sensus:

      Dulcia tam gratae nomina lucis erunt.

Tu facis ut primus patrias deductor ad oras

      Omnia Pegaseo numina monte traham.

Tu mea circundas victrici tempora lauro,

30

      Multus et ex omni gente poeta canor.

Quam iuvat ambiguae vitata libido iuventae

      Cuius ad immensum est area lata malum!

Quam prosunt Samii superata cacumina rami,

      Difficilis dextro qua via colle riget!

35

Scilicet ipsius radix virtutis amara,

      Dulcior Hyblaea fructus abundat ape.

Invida latrantis rumpantur pectora vulgi,

      Ardua quod nostrum surgat in astra decus.

Iamque adeat posita reliquas formidine gentes,

40

      Cum mea Romano surgat avena choro.

Nam bene praecipuo discussa poemata coetu

      In tacito gestant pondera clausa sinu.

Salve igitur nostri lux invidiosa decoris

      Et semper vultu splendidiore veni.

 

5.

Illa suo quondam fidissima Livia Fausto

      Verba salutifera scribit habenda manu.

Scribit et in celeres haec fertur epistola ventos;

      Non movet ingratos spreta querela deos.

5

Haec tamen accedunt nostri solatia casus,

      Quod fraudem obiicio, perfide Fauste, tuam.

Exprobrata iuvat deceptae iniuria amantis:

      Fit levior bilem quae vomit ira suam.

Quamvis nulla ream monuisset epistola mentem,

10

      Debueras sceleris conscius esse tui.

Clausus - an ignoras? - intra tua pectora iudex,

      Quam grave sit fracta crimen honusque fide?

Sed quoniam amissa est niveae reverentia frontis,

      Non venit in mentem laesa puella tuam.

15

Scilicet ista fuit veterum natura virorum

      Fallere foemineum, credula corda, genus.

Pegasis Oenone silvis errabat in altis,

      Dardana clivoso qua tumet Ida iugo.

Hanc Paris ut vidit subitum resolutus in ignem,

20

      Arsit ut in mediis arida ligna focis.

Tandem nympha tulit servo devicta precanti

      Nubere, quae magno flumine nata fuit.

At postquam insano saciata furore voluptas

      Languit, infido est illa relicta viro.

25

An tantum struxisse nefas? An, perfide, solam

      Me potes in viduo deseruisse toro?

Non soliti lusus, non oscula dulcia flectunt,

      Non meus ammissa virginitate pudor?

Non violata fides uni promissa puellae,

30

      Nec periurati terque quaterque dei?

Si tua rivalis successor regna teneret,

      Quae foret ex merito poena, ferenda foret.

Si fuerat tam certa tuae sententia menti,

      Vlla nec in patriam vela daturus eras,

35

Cur me discedens flentem simulator adisti?

      Cur vidi lachrymas ore bibente tuas?

Cur solatus eras verbisque affatus amicis

      Te fore supremum tempus adusque meum?

Hiccine pactus amor rapidos cito versus in Euros?

40

      Sic ego nescio qua pellice laesa queror?

An tibi Galla fuit Latiae praelata puellae?

      An venit externo gratior igne furor?

Ah quam mutati latum est discrimen amoris:

      Non decet Ausonios barbara moecha toros!

45

Non similis mos est, non consona lingua, nec unquam

      Gallica Romanum nomen amavit humus.

Illaque non mundo gens est spurcissima victu

      Et toto hyrcinus corpore foetor inest.

Non caput unctosum, nec caetera membra lavantur,

50

      Surdaque collectis sordibus auris olet.

Semper et atriti scabra rubigine dentes

      Turpis et insecto nauseat ungue manus,

Vndantique fluens naso pituita levatur.

      Sordida quae fulta corpora veste tegit,

55

Non amat aggesti nisi pondera flava metalli

      Et brevis a primo cessat amore furor.

Tu tamen has inter feces olidasque mephytes

      Negligis Hesperii corpora culta soli.

Nunc credam Armeniis sociatos tygribus agnos,

60

      Cum nulla ingenuo nausea facta tibi est.

Solvere venturo pro te pia vota parabam,

      Grataque natali ponere thura foco;

Atque tuos reditus conceptaque verba fovebam:

      Heu tutum est tacita proditione nihil!

65

Haec tandem duplici claudatur epistola versu,

      Vt sit perfidiae cognita causa tuae:

Credula fallaci decepta est Livia Fausto;

      Cauta sit exemplo quaeque puella meo.

 

6.

Nunc mihi plena tuo delata est littera questu,

      Tradita nec surdis auribus illa fuit.

Missa vel a saevo cernenda est hoste tabella:

      Nil nocet inspectis cognita causa notis.

5

Dentibus ut cupidis arctissima vincula solvi,

      Tunc patuit iecoris quanta sit ira tui.

Turgida succenset vitrea cito foemina bile

      Atque hebetat mentem praecipitatque suam.

Nil racio spectat coeco superata furore

10

      Et versum est ira iusque piumque gravi,

Quae, nisi sit freno validisque coercita vinclis,

      Aequales ipsis nos facit esse feris.

Si tua sedata venisset epistola mente,

      Non agerer fracti foederis ipse reus.

15

Multa studet nostros avertere foemina sensus,

      Foemina coelestes digna subire toros.

Haec quoque formosas tellus producit alumnas,

      Ipsaque Parisia constat in urbe Venus.

Nec tam forma decens, apti quam praestita mores

20

      Invitant fidei solvere iura meae.

Pene pares victus et habet gens Gallica mores,

      Nec multum a Latio dissona verba sono.

Discitur et quodvis minimo discrimen ab usu:

      Promit et humanos pica diserta sonos.

25

Ipsi etiam Ausonios Galli coluere Penates:

      Omnia nativus foedera iungit amor.

At si Romanos implerunt stragibus agros,

      Haec fuit illatae debita causa necis.

Nam gravis est aequo pellenda iniuria Marte

30

      Ipsaque sanguinea vita tuenda manu;

Adde quod innata est potiundi gloria scaeptri,

      Pro quo magnanimus iusta vir arma movet.

Nulla duos unquam coeperunt regna tyrannos:

      Solius imperii tanta cupido premit.

35

Hoc disiuncta suis fraterna cadavera flammis,

      Indicat hoc caesi flebilis umbra Remi.

Gallus et auriferi nimium cumulator acervi

      Et levis in cartha scribitur ille tua.

Quam bene partarum concessa est auctio rerum,

40

      Qua nulla est aliis laesio facta viris.

Non manet ille tenax parti nec prodigus aeris:

      Nam media est certis maeta tenenda modis.

Nec levis est, coeptum vertit quicunque sinistrum,

      Turpibus a votis mens revocanda venit.

45

Sint licet ista tuis penitus contraria verbis

      Aptaque lascivo Gallica terra ioco,

Sum tamen ipse tuo constans in amore, nec ulla

      Subduxit lectum Galla puella tuum.

Atque ego praedurum superans adamanta resisto,

50

      Nec nostrum instanti pectus amore labat.

Non fuit astuti constantia maior Vlyxis,

      Cum fugit Siculi monstra canora freti.

Ni sua vinxisset sublimi corpora malo,

      Maxima Syrenis praeda canentis erat.

55

Fraudantem non laudo Parim nec Iasona quenquam;

      Ipse docet sanctam Regulus esse fidem.

Haec tacito nullas caelat sub pectore fraudes,

      Haec est iustitiae fida ministra piae.

Vnde manu colitur niveo velamine tecta,

60

      Iussit ut antiqui provida cura Numae.

Praecipitis convulsa ruet tunc machina mundi,

      Cum tuus a nostro corde recedet amor.

Haud patriis natus tabulis inscribitur haeres;

      Qui dedit ingratis dona recepta Notis.

65

Grandior acceptis reddenda est gratia rebus,

      Cultus ut immensae fertilitatis ager.

At reditus transacta mei si tempora damnas,

      Non est tam longae causa gravanda morae.

Haurio Socraticis sanctas de fontibus undas,

70

      Et sint arcano fixa quot astra polo.

Haec etenim reddit cumulatum summa poetam;

      Difficiles aditus Musa perennis habet.

Post modo flexus erit patrias mihi remus ad oras,

      Ne videare meo, Livia, capta dolo.

75

Cerneret expectans redeuntem Phyllis amantem,

      Impatiens iustae ni foret illa morae.

Quare, age, coepta sacram peragas tua vota per aram

      Et solito niveus tramite candor eat.

Non nisi finis erat stabili laudandus amore:

80

      Semper ab eventu est vita probanda suo.

 

7.

Si foret irrisor stulti Democritus orbis,

      Rideret vulgi pectora vana rudis.

Funderet oppositus largos Heraclitus hymbres,

      Si foret immundi nausea visa gregis.

5

Scilicet hoc multa laesum rubigine saeclum

      Adiacet ut putri porca voluta fimo.

Et male directa est lippo rubrica popello,

      Extera quae rubro facta colore notat.

En quia nos tacito soli versamur in antro,

10

      Garrula nescio quis murmura censor hyat,

Et Faustum urbanis alienum moribus inquit,

      Prandia sorbentis quod fugit uncta gulae.

O caput Antycirae nullo medicabile suco,

      O male Parrhasium voce rudente pecus!

15

Nos non aethereas viventes carpimus auras,

      Praeparet ut lautas ebria mensa dapes,

Vt comedam coena consumptor Apicius una

      Et mingam patrias luxuriosus opes,

Ac mea torpenti marcescant corpora somno:

20

      Ista decet brutas sordida vita feras,

Conveniens quae nomen habent, quas prona libido

      Ducit ad arbitrium, ventre iubente, suum.

Hinc tacitam nasus sannam suspendit aduncus

      Caecaque pulvereus terga cucullus adit.

25

Fercula sed propriam non excedentia messem

      Ipse verecundo sobrius ore peto,

Ne multo submersa cibo natura laboret

      Et moles animum degravet ista meum,

Ne me nocturnos pallentem volvere libros

30

      Corpora frigenti reumate plena vetent,

Vt vireat macra surgens in imagine laurus,

      Quam servent Musis templa dicata novem,

Vtque Palatino referam nova carmina Phoebo

      Atque patroa meum virgo perennet opus.

35

Nec nisi secreto formatum incude poema

      Negligit excussum celsa per astra sagum.

Nam faber occulta melius fuligine tinctus

      Ferrea limanti toela labore polit.

Aptior est sensus strepitu semotus ab omni,

40

      Maius et ingenium conficit alta quies.

Quo circa gelidum Tybur Baiasque salubres

      Tendebat priscae turba diserta togae.

Si matutinas ad grandia tecta salutes

      Sollicito ferret nostra Thalia pede,

45

Illa sui multas domini compassa lituras

      Non foret in toto, Livia, nota foro,

Te duce quae tuta est, docto ceu recta magistro

      Cum volat ingenti grandine quassa ratis.

Attamen alterna mens est laxanda quiete:

50

      Frangitur assiduis ictibus alta silex.

Quid melius quam docta sacri commercia coetus

      Et pariter varias explicuisse vices?

Cernit ut adverso motum conamine fratrem,

      Cum peragit cursus menstrua Luna suos,

55

Terreus ut secto dimensor pulvere signat,

      Sanctaque Socratici dogmata moris eant,

Vt sunt Caesareo traiectae ponte cohortes

      Impetus et celsa Gallicus Alpe ruit,

Ictus ut occubuit Phariis Pompeius in undis

60

      Structaque sunt caeso moenia prima Remo,

Vatibus ut furor est coelo demissus ab alto

      Promptaque facundi rhetoris ora sonant,

Sic vigiles curae, sic pectora fessa levantur,

      Sic bene mens resipit viribus hausta suis.

65

Hi pingues epulas, hi limina magna frequentent;

      Contentum solita me iuvat ire via.

Diversis diversa placent; sua cuique libido est,

      Sed melior recti est norma sequenda modi.

 

8.

Sic sacer ille tuo cecidit de pectore vates?

      Littore sic sterili torpet aratus amor?

Ah cito pacta fides puerili ardore labascit:

      Arida nam gravius pondus arista gerit.

5

Vidi ego saepe tui madidos deflentis ocellos,

      Inque meo stabas mollis ut agna sinu.

"En ego", dicebas, "solo contenta poeta,

      Corpora do votis obsequiosa tuis.

Faustina si mille manu per frusta secarer,

10

      Haec est pro domino vita parata meo."

Et centena dabas cum dulcibus oscula verbis

      Estque anima in labris pene relicta meis.

Tunc ego, tunc cecidi partes labefactus in omnes:

      Sensibus ammissis muta loquela fuit.

15

Sustentata levas subiectis colla lacertis,

      Tergit et humentes saedula lingua genas.

Quae fera non tygris posito mollita furore

      Isset in amplexus semisepulta tuos?

Nunc ubi verba iacent tam blandis fusa querelis,

20

      Cum repeto, sensu deficiente cado.

Ah fueram infoelix fallacem expertus amorem:

      En iterum evasa vinctus ab arte trahor!

Captus ut extrahitur vitato piscis ab hamo

      Liquitur et molli tosta medulla face,

25

Vsta superfuso ceu saxa resolvit aceto

      Poenus in Ausoniam ductor iturus hamum.

Quid faciam? Sic fata iubent: parere necesse est.

      Dulcis amor semper tristis amaror erit.

Omnia qui summi cupiat tormenta doloris,

30

      Corda Cupidinea sentiat icta manu.

Ecce magistra meis docet experientia rebus:

      Heu quanto est Siculo saevior ista bove!

Fausta triumphantis qui signa sequatur amoris,

      Ad poenas flectat lumen utrunque meas,

35

Quae rigidos miti lapides pietate moverent

      Atque ipsa in lachrymas aspera saxa graves;

Sumat et afflicti miseranda exempla poetae,

      Omnia quod supero nata sub axe ruunt.

 

9.

Heu morior nec spes nostrae datur ulla salutis,

      Cum neget optatam quae dare debet opem.

Vltima si tantos finirent fata dolores,

      Grata foret vitae moeta suprema meae.

5

Sed quia maiores augerent funera flammas,

      Displicet in paribus morsque salusque modis.

Si tamen ardenti minimam de corde favillam

      Excutiam, fosso pectore, vita vale.

 

10.

Cui modo cernenti solus ocellus eram.

      Quam bene faustus amor primordia laeta gerebat;

At nunc eventu deteriore ruit.

      Stultus erit levibus credet quicunque puellis:

5

Instabilis varium foemina nomen habet.

      Non ita, flante Noto, frondes agitantur inanes,

Futilis ut mulier mobile pectus habet.

      Nunc ammissus honor, virtus nunc spraeta recumbit:

Maxima corrumpit quaeque rebellis Amor.

10

      Nonne soporifera resolutos nocte maritos

Praebuit infandae Bellis iniqua neci?

      Non stat Olophernes muliebri caesus ab ense

Et Sampson vires perdidit ipse suas?

      Scilicet invicto nullus vel maior Achille

15

Coeca potest taciti taela cavere doli.

      Foemina, si nescis, solos petit improba nummos,

Foemina per cunctum surgit avara nephas.

      Foemina perdiderat sponsum scelerata latentem:

Vnica baccatum causa monile fuit.

20

      Foemina Tarpeam tacitis dedit hostibus arcem,

Vt foret armillis cultior illa datis.

      Foemina dum blandis stringit tua colla lacertis,

Tunc loculis tendit retia cauta tuis.

      Dum superest munus, dominae tradendus avarae,

25

Dulcior Hyblaeo melle receptus eris.

      Forsitan ipse tuum nequeas si pauper amorem

Pascere, dilecto limine pulsus abis.

      Hercule si dextro census reparabis ademptos,

Postibus expassis ianua tota patet.

30

      Quis nisi mentis inops revocantem currat ad hamum?

Expertos casses provida vitat avis.

      Heu, fuge blandicias molles quas subdola Syren

Dulcibus illecebris in tua damna movet!

      Heu, fuge Dulychio vinctus tua corpora malo,

35

Obruta ne vasto gurgite praeda nates.

      Quisquis amator erit vafraeque amplexor amicae,

Portubus in mediis naufraga membra dabit.

 

11.

Fortiter armanda est nunc dura in proelia pistris:

      Nam fera sanguineae caedis ad arma vocor.

En me littorea venientem Livor arena

      Expectat, rutilas vibrat et ille faces.

5

Pallentesque genas atque ossea corpora nosco,

      Et quo tam saeva milite bella paret.

Hunc mala circundant rabiosae murmura linguae

      Et gravis externi cura dolorque boni.

Suggerit infoelix atrum discordia virus;

10

      Addita sunt visi gaudia plena mali,

Et torto vittata caput serpente Megera

      Sibilat infernam tota per ossa facem,

Qua ruit ille furens veluti lymphata sacerdos,

      Absumensque suum qua petit alta iecur.

15

Magnanimi validis comites incumbite remis:

      Iam via iam ferro est arripienda meo.

Dii, quanto insurgit Livor modo fervidus ictu!

      Dii, quantis ardens viribus ille valet!

Ipse ego vix primis nitens congressibus obsto:

20

      Viribus Herculeis fortior hostis adest.

Te rogo, crudeli praeses Tritonia bello,

      Vt cadat ante meos ista Chymera pedes.

Aut si dura negant speratum fata triumphum,

      Corpora praesenti nostra tuere nece.

25

Atridesque tuo defensus numine taela

      Evasit Phtii sanguinolenta ducis.

Innumerisque tuas donis cumulabimus aras,

      Esse reus voti cogar et ipse mei.

Sentio quippe meo crescentes corpore vires:

30

      Haec sunt auxilii praescia signa dati.

Tandem Livor edax magnisque infeste poetis

      Succumbes taelo, Marte favente, meo,

Nec quenquam indignum mordaci dente lacesses:

      En te prostratum littora tota vident.

35

Palladiae meritos arae solvamus honores

      Et cadat aequoreis hostia pacta deis.

At tu, Musarum spes invidiosa mearum,

      Accipe vocalem, Iane diserte, lyram,

Cui Thebana chelys, doctus cui cedit Arion:

40

      Tam varium culta manat ab arte melos.

Accipe, Iane, libens; quid enim mea vota moraris?

      Nostra venit fidibus palma sonanda tuis.

Magnus et a solo pictus gaudebat Apelle

      Non nisi praecipuos mens petit alta viros.

 

12.

Improba iam valeas nostri lascivia lusus,

      Iam valeas elegis Musa proterva meis.

Odi ego praeteritum cantati crimen amoris:

      Nunc Paphia nostras figo sub aede faces.

5

Principio Cypris torvum est imitata leonem;

      Vltima pungentis cauda draconis inest.

Nam levibus crassam nugis transisse iuventam

      Adveniens stimulat conscia corda pudor.

Propterea vanae pertusis Bellides urnis

10

      Dicuntur Stygios evacuare lacus.

Non secus est ales visco laqueata tenaci,

      Quam iacet illecebris capta iuventa malis.

Ast ea consiliis aliena sagacibus aetas,

      Nauta velut, coecis nescit an erret aquis,

15

Et sequitur quodcunque vago sub pectore fixum est

      In tenerisque puer cordibus haeret Amor.

Sim licet et tardus vitae provisor honestae,

      Non solet esse pii gratia lenta Dei.

Desinit esse nocens, sceleris quem paenitet acti:

20

      Iratum flectunt corda supina Deum.

Quae fuerat meretrix parvo mercabilis aere,

      Illius est humili culpa remissa prece.

Ne qua iterum mergar caenoso in gurgite causa,

      Subsequar Herculeae signa pudica viae.

25

Non etenim stipes medio sublatus ab igni,

      Addita ni fuerit flamma, perire potest.

Turpius ad sordes scelus est rediisse priores

      Quam pravum insoliti crimen inire mali.