Girolamo Fracastoro carmina

Reference basis text: F. Pellegrini, 1954

Editing of the digital edition: Daniela Marrone


1. in obitum Marci Antonii Turriani Veronensis
ad Iohannem Baptistam Turrianum fratrem

Etsi egomet tanti casu perculsus amici

      Solamen nostris discuperem lacrimis,

Ne mea perpetuo manarent lumina fletu,

      Pergeret aut tantus urere corda dolor,

5

Attamen, ut mi animi valuit concedere amoror,

      Istaec moesta tibi carmina persolui:

Quo fortasse meis consolarere Camoenis,

      Si miseros quicquam Musa levare potest:

Ac ne tu in lacrimas paullatim totus abires,

10

      Liquitur ut pluvio tacta pruina Noto.

Quandoquidem cari fato te fratris acerbo est

      Rumor in extrema vivere tristitia,

Nec iam posse quietis habere, aut commoda somni;

      Sed cedente die, sed redeunte queri:

15

Moerentemque, vagumque, et turpem fletibus ora

      Amissum totis quaerere litoribus.

Fertur ut Eridani ripas errasse per omnes

      Anxia fraterno funere Lampetie.

Septem quam perhibent somni sine munere noctes,

20

      Ieiunam septem continuasse dies.

Et, quoties longo defessa errore viarum

      Vmbrosi in ripa concidit Eridani,

Reddite vos Phaetonta mihi, clamabat ad undas,

      O quaecumque sub hoc flumine Nympha latet.

25

Te tamen, ullius si cuiquam morte dolendum est

      Iusta quidem tanti caussa doloris habet.

Quandoquidem immatura morte tibi omnia frater

      Commoda, teque ipsum perdidit, atque tuos:

Perdidit hei misero carus tibi frater ademtus,

30

      Quo tibi non ullus carior alter erat.

Ille amor, ille tuae solamen dulce iuventae,

      Ille tuae fuerat spes, columenque domus:

Quicum versari semper, quicum esse solebas,

      Atque animi arcana dicere consilia:

35

Vnum mirari, atque unum praeponere cunctis:

      Ambrosiae e cuius effluere ore lepos.

O nimium miseri nos, et genus aerumnosum,

      Deterius quorum est conditione nihil.

In nos saevitum est bello, quo durius umquam

40

      Vidit nulla aetas, nec feret ulla dies.

Servitium tulimus crudele, et barbara iussa,

      Parsque domos caras liquimus, et patriam.

Relliquias, miserosque absumsit rabida cives

      Pestis, et huc illuc saevit Erinnys adhuc.

45

Nec sat erat; miseri crudelia funera Cottae

      Flevimus, o indigna Cotta perempte nece,

O Cotta infelix, quae te fata impia nobis

      Tam subito ante tuos abripuere dies?

Iam neque finierant gemitus, et lumina siccis

50

      Non bene cessarant tristia flere genis,

Quum tu, Marce, cadis, quam nos tot tristibus actos

      Deseris, heu falsos credulitate tui.

Non hoc vivida nos tua iam sperare iuventa,

      Hoc tua non virtus, non benefacta dabant,

55

Exanimen ut nos te iuvenem, nec iam ulla loquentem

      Externa miseri contegeremus humo:

Sed fore, quem fama virtus aequaret Olympo,

      Vnus qui multos instrueres populos;

Qualis ab aerio decurrens monte iugi fons

60

      Communes multis sufficit unus aquas.

Nam quid ego aut laudes memorem, aut tua maxima laudum

      Praemia? quam humano profueris generi:

Aut quam saepe animas positas iam sedibus Orci

      Ad sua Apollinea membra vocaris ope?

65

Vos testes, Ticine, et qui inter pasqua laeta,

      Medoace, antiquos abluis Euganeos:

Illo quos fama est naturae arcana docente,

      Saepe inter Nymphas obstupuisse suas:

At nunc amisso turbatis flesse sub undis,

70

      Inque mare assuetas non habuisse vias.

Non tamen aut soli, nec vos magis omnibus, amnes,

      Indoluistis acerbo illius interitu.

Illum etiam Graiae et Nymphae flevere Latinae

      Illum etiam Tuscis Calliopea modis.

75

Quin etiam silvae, et montes gemuisse feruntur,

      Et vos extremi flestis Hyperborei,

Sed mage Benacusque senex, et Sarca, sepulti

      Qui prope vicinum praetereunt tumulum.

Sed magis ipse Athesis, olim qui corpus humandam

80

      Condendum caram perferet in patriam,

Ne extra cognatos cineres, Turriensiaque ossa

      Illum perpetuo terra aliena tegat.

Tunc vos o patrio prognatae Naiades amne,

      Spargite odoratis plena sepulcra rosis.

85

Tempus erit quum posteritas mirata nepotum,

      Quantum isti, dicent, ah tribuere dei!

Atque aliquis monumenta legens, et scripta iacentis,

      Devota ad mutos serta feret cineres.

Interea, o vos Benaco centum patre Nymphae,

90

      Sarcaque ab Alpinis edite verticibus,

Et vos o Naci rupes, et saxa Briani,

      Et nemora umbrosis densa cacuminibus,

Ferte aliqua o nunc ferte meo solatia Batto,

      Et tantam ex animo demite tristitiam.

95

Quem neque sancta potest Sophie complexa levare,

      Musa nec assuetis sedula carminibus.

Batte, tamen vates, longum ut quaesisset ademtam,

      Et longum flesset Thracius Eurydicen,

Nullo solatus, blando quam carmine, curas,

100

      Nullo, quam Sophia, dicitur esse magis.

Illi, seu Rhodopes silvis erraret in altis,

      Sive in deserti Strymonis aggeribus,

Semper Musa comes, semper pendebat eburna

      Ex humero numeris docta sonare lyra.

105

Ille orbem immensum semper spectabat, et orbis

      Ornatum, puris sidera luminibus,

Et maria, et montes vastos, atque irrequieta

      Flumina, tum quicquid denique terra parit.

Quorum animadvertens certa sub lege tenorem,

110

      Paullatim caram senserat Eurydicen

Deleri, et tristem mutari in gaudia mentem;

      Tantum animos rerum forma levare potest.

Aspice lucentem Lunae Titanidis orbem,

      Et cum Sole suo quae super astra micant.

115

Omnia sunt aeterna, et vitae iuncta perenni:

      Quae loca felices diique animaeque colunt.

Inferior Leti regio est, sedesque malorum,

      In qua est quod felix intueare nihil.

Quippe solum hoc ventique, imbresque, et cuncta fatigant

120

      Quaecumque aeria de regione cadunt.

Adde aestusque, hiemesque, et morborum genus omne

      Tum natura aliqua est indiga semper ope.

Nos porro desideriis mala plurima nostris

      Iunximus, o praeceps in sua damna genus!

125

Hinc odia, et timor, et lites, et bella cruenta,

      Et via non uni plurima aperta neci.

Attamen in tantis aerumnis est animi spes

      Vnica, quem melior vita beare potest.

Quippe, ubi praefulgens ulla virtute reliquit

130

      Corporeum, sedes advolat aetherias,

Semideumque domos, et divum morte carentum,

      Hic ubi non aestas, nec fera saevit hiems;

Nec dolor, aut desideria infelicia nostri,

      Nec sors partem aliquam, nec rude vulgus habet;

135

At sancti heroes habitant, gens inclyta bello,

      Ingenuique, novem qui coluere deas:

Quique pii, iustique, deam praecepta secuti,

      Et sancta insignes qui fuerunt Sophia.

Quos inter tuus ipse recens a funere frater

140

      Miratur caelum, caelicolumque domos,

Aeternamque diem, et felicem ex ordine gentem;

      Inter quos gaudet se quoque dinumerans.

Quem circum illustres animae, Proavique, Paterque

      Intentos oculos ore Nepotis habent,

145

Et pulchram effigiem agnoscunt; miratur et ipse

      Egregiam stirpem, magnanimumque genus;

Agnoscitque suos, et facta et nomina discit:

      Tum quantum sit adhuc terra habitanda tibi.

O fortunatum nimium, tristem ante senectam

150

      Carpere iter caeli cui potuisse datum est!

Quas syrtes, quos et scopulos post terga relinquis,

      Marce! tibi a quanto est salva carina mari!

Fortunate iterum: tu non incommoda vitae

      Passus adhuc, non quae plurima habet senium:

155

Sed dulces inter Musas, et Apollinis artes

      Fortunata nimis vita peracta tibi est.

I, decus Ausoniae iuvenis, numeroque deorum

      Te immisce; culta est iam tibi terra satis.

Illa tuum, dum sidera erunt, dum flumina current,

160

      Nomen in astra memor, et benefacta feret.

 

2. ad Danielem Rhainerium Veronae praefectum,
senatorem amplissimum

Rhaineri venerande, uno quo sospite, nondum

Iustitia, et virtus terris antiqua recessit,

Multa quidem monumenta tuis sub fascibus urbis,

Multa cadunt antiqua piorum et templa deorum,

5

Et Bromii vites, et amicae Pacis olivae.

Verum haec ex urbis re dilabuntur, et ipsi

Vltro etiam sua recta volunt procumbere divi.

Ah, saltem antiquo medicorum parcere ritu

Fasque, et suetus amor pietatis, et inclyta virtus

10

Magna tui valeant. valeant hoc more vetusto,

Quo nostri vixere atavi, vixere parentes,

Te duce venturi longum superare nepotes.

Sanctior hic templis, hic divam est sanctior aris,

Quem neque tempus edax potuit, nec secula tot iam,

15

Non belli rabies, non ipsum infringere ferrum:

Tantum est iustitiam violari, et foedera rumpi!

Scilicet et sacra est medicina, vetusque deorum

Inventum, et sacri medici, quibus auctor Apollo:

Qui revocare animas iam caligantibus Orci

20

Faucibus impositas ad carae munera vitae,

Aetheriosque haustus, et dulcia lumina possunt:

Qui genus innocuum, vitaeque ad publica nati

Commoda, divinas tantum didicere per artes

Exercere aevum, atque humanae praeesse saluti.

25

Hos aequum est te praecipue, longeque tueri,

Rhaineri, ante alios, idem cui cessit Apollo

Ipse suas artes, et munera nobilis otii:

Quemque domos divum docuit, perque omnia duxit

Sidera: quem Graio insignem Latioque cothurno

30

Secretas dedit Aonidum percurrere silvas,

Et calamos, citharamque humeris suspendit eburnam.

Idem te dulces Sophiae deduxit ad hortos,

Hortos quos ver perpetuum, quos aura Favonii

Semper alit, semper caelesti nectare pascit.

35

Salve, magne parens, qui tot virtutibus auctus

Vrbem iustitia, et divis in pace secundis

Egregiam moderare, Athesis qua flumine pulchro

Labitur, et placido secat arva virentia cursu.

Tu quoque, magna virum genitrix, urbs inclyta, salve,

40

Cura deum, Verona: tui cessere labores,

Aerumnaeque graves, atque horrida Martis imago,

Sanguinis et vesana sitis, et tristis Erinnys.

Barbara iam cessit rabies, et in Alpibus atrox

Saevitiam miles, gelidamque exercet ad Albim.

45

Iam duros nimium servitus, et fera iussa

Desuemus perferre, ullos non iam urbe tyrannos

Conspicimus, sed te, Rhaineri maxime, sed te,

Magne pater, uno tandem quo sospite, nobis

Iam bona Libertas rediit, Pacemque per agros

50

Laeta Ceres, Bacchique chorus comitantur ovantes.

Gaudete o quicumque boni speratis agrestes,

Quorum amor est sobolis, studiumque nepotibus arva

Incolere, et parvas ulmis attollere vites.

Tempus io, nunc tempus adest quo secula Parcae

55

Aurea nent, tandem quae nunc te praeside laeta

Incipiunt: sed erunt nobis tunc maxima quum te

Insignem sceptro Venetum, sanctaque tiara

Regna salutabunt terris diffusa, tuumque,

Qua Sol exoriens visit, qua deserit orbem

60

Occiduus, late clarum feret Hadria nomen.

 

3. ad M. Antonium Flaminium
et Galeatium Florimontium

Dum vos fatidicos vates, arcanaque sensa

Volvitis, atque animum caelesti nectare alentes,

Alloquiis, magnoque Dei consuescitis ori

Felices duce Giberto, Campense magistro:

5

Quid dicam miserum me agere, et quam ducere vitam

Irrequietum animi et quaerentem indagine vana

Naturam semper fugientem; quae se ubi paullum

Ostendit mihi, mox facies in mille repente,

Ceu Proteus, conversa sequentem eludit, et angit

10

Moerentem seniique horas cassumque laborem?

Nuper enim tenues species, simulacraque rerum,

Quae fluere ex ipsis dicuntur, perque meare

Omnia, dum sector meditans, tacitusque requiro

Avia silvarum, et secreta silentia solus,

15

Cognovi tamen his spectris illudier ipsis:

Vt sensus feriant nostros, semperque lacessant,

Perque fores, caulasque animae ludantque, meentque,

Ac remeent, ipsamque nec inter somnia linquant.

Ergo hoc elusum studio, fessumque labore

20

Tandem me miserata suos abduxit in hortos

Musa memor, tetricumque animum somno, atque quiete

Curavit, numerisque et blando carmine fovit.

Tum mihi: Quo tandem, o semper mortalia quaerens,

Hanc colere usque voles terram? numquamne relinques

25

Has tenebras, numquamne in lucem lumina tolles?

An nescis, quaecumque hic sunt, quae hac nocte teguntur,

Omnia res prorsus veras non esse, sed umbras,

Aut specula, unde ad nos aliena elucet imago?

Terra quidem, et maria alta, atque his circumfluus aer,

30

Et quae consistunt ex iis, haec omnia tenues

Sunt umbrae, humanos quae tanquam somnia quaedam

Pertingunt animos, fallaci et imagine ludunt,

Numquam eadem, fluxu semper variata perenni.

Sol autem, Lunaeque globus, fulgentiaque astra

35

Cetera, sint quamvis meliori praedita vita,

Et donata aevo immortali, haec ipsa tamen sunt

Aeterni specula, in quae animus, qui est inde profectus,

Inspiciens, patriae quodam quasi tactus amore,

Ardescit; sed enim, quoniam hic non perstat, et ultra

40

Nescio quid sequitur secum, tacitusque requirit,

Nosse licet circum haec ipsum consistere verum,

Non finem: verum esse aliud quid, cuius imago

Splendet in iis, quod per se ipsum est, et principium esse

Omnibus aeternum, ante omnem numerumque, diemque.

45

In quo alium Solem, atque aliam splendescere Lunam

Aspicias, aliosque orbes, alia astra manere,

Terramque, fluviosque alios, atque aera, et ignem,

Et nemora, atque aliis errare animalia silvis:

Denique cuncta alia cernas vegetantia vita.

50

Ergo, umbras quum iam satis, et specula illa, superque

Spectaris, longa iamdudum in nocte pererrans,

Fas tandem lucem, atque ipsum perquirere verum.

Quod quoniam longe seiunctum est corpore ab omni,

Nec nexus habet, aut affinem sensibus ullis

55

Naturam, scito esse animum tibi dissociandum

Corpore, purgandumque omni contage recepta,

Terrena labe, et mortalis luminis haustu:

Quaerendaeque aliae silvae, callesque tenendi

Sunt alii, meliorque Deum quae semita monstrat.

60

Haec Musa. O si te comitem dent rura beata

Bardolena mihi, o qui nos propter amoenum

Benacum viridi silvis in litore sistat:

Atque olea, lauroque tegat, detque abdita vatum

Sensa, et utramque Dei praecepta evolvere legem!

65

Rura, oro, Giberte, tuo Benacea vati

Da, viridesque oleas, et multa protege lauro.

Ille tuas laudes primum canet, et tua facta

Inclyta Maeoniis numeris ad sidera tollet.

Vt puerum mirata sacro cum Tybride Roma

70

Ante annos meritis titulis et honoribus auxit:

Vt res Romana, et sacrorum tradita iussu

Pontificum tibi summa in te uno saepe resedit;

Vt septem fremuere novis applausibus arces.

Macte animis, macte ingenio, tu traiicis aequor

75

Barbaricum, et ferro reges in bella ruentes

Alloquiis frenas, et coeptos ore tumultus,

Armaque, et hostiles animos, et proelia sedas:

Foedera, amicitiasque feris, pacemque reportas

Italiae, populisque Dei. Hec te tamen ingens

80

Terra capit: toto iuvenem tot plausibus orbe

Exceptum, tua te pietas, tua maxima virtus

In caelum vehit, et terrae dat spernere honores:

Dat contemnere opes, unique incumbere Olympo,

Ac folis Divorum epulis, et nectare pasci.

85

Haec ubi perpetuo cantavit carmine, et omnes

Respondent late rupes; tunc concitus oestro

Fatidico, plenusque Deo Davidica vates

Ipse etiam pater interpres oracula solvit,

Dignus qui ante omnes citharam pertractet eburnam

90

Quam quondam Solymae stupuere arcesque Sionis.

 

4. ad Ioannem Baptistam Turrianum

Battus amor Dryadum defunctum pastor Iolam

Flebat; eum Fontes, Alpinaque numina circum,

Sarcaque, pumiceoque sedens Benacus ab antro

Moerentem lacrimis consolabantur obortis:

5

Ille autem nulla accipiens solamina, tantum

Deserta sub rupe, in litoribus Benaci,

Talia nequicquam surdas iactabat ad undas:

Immites divi, et crudeles vos quoque Parcae,

Crudeles nimium Parcae; vos ibitis amnes,

10

Aeriae stabunt rupes; numquam amplius ipse

His terris, numquam hoc caelo agnoscetur Iolas

Vt cecidit semel? in pratis ut purpureus flos,

Quem tetigat vel hiems, vel iniquo Seirius astro.

Currite iam, fluviorum undae, et producite vitam,

15

Et, rupes, durate; tamen non alter Iolas

Hos pecus in montes, non haec ad flumina ducet.

 

5. ver ad Ioannem Baptistam Turrianum Veronensem

Iam veniet Ver purpureum, iuvenisque revertens

Annus aget Zephyros, et caelo desuper alto

Deducet pleno genitalia semina cornu;

Vnde hominum genus, et pecudum, vitaeque natantum,

5

Et pictae volucres, et amantes roscida plantae

In venerem caeco aeterni rapiuntur amore.

Gaudete, o quicumque bonum speratis, agrestes,

Quorum amor est sobolis, studiumque nepotibus arva

Incolere, et parvas ulmis attollere vites;

10

Annus io, novus annus adest; mutatur et aetas

Et meliora novo nascuntur secula Mundo.

Bella pater procul, et diras Saturnus Erinnes

Arcebit caro e Latio, ac sub Tartara mittet.

Tum Letum et caecus Furor, et vesana Cupido

15

Perpetuis extra terra religata catenis

Persolvent poenas scelerum; at Pax alta per omnem

Italiam magno populos sub Caesare viset.

Ille autem insignis spoliis, et mille trophaeis

Instituet festos alta ad Capitolia ludos.

20

Stabit onusta ingens, Tarpeii ad limina templi

Quercus honore sacra, et praenuntia temporis aurei.

Tum vescae glandes; tum terra sponte ferente

Omnia, comparibus disiunget colla iuvencis

Agricola, et rudibus mirabitur hordea sulcis

25

Sponte adolere sua, et nullo frumento colono

Vndantem laetis segetem flavescere campis.

Noctibus in silvas et mollia prata serenis

Aetherio dulcis commixtum nectare rorem

Sudabit caelum; tenera qui lectus ab herba

30

Mortales saturet mensa dapibusque deorum.

Salve, magne Tybri, et vos natae Tybride Nymphae,

Tuque, senex pater Eridane, et, qui flumine Tusco,

Benace, in nostro placidus perlaberis agro.

Tuque, Athesis, cunctique amnes salvete Latini,

35

Diique omnes magnae Hesperiae, qui secula soli

Aurea Saturni primo meministis ab aevo;

Quum sepes vel limes adhuc communibus agris

Non foret, aut ulli variarent iugera sulci;

Sponte sua sed terra ferax daret omnia, et ipsae

40

Praeberent dulci victum de robore glandes.

 

6. ad Ioannem Matthaeum Gibertum
episcopum Veronensem

Naiades hoc, Giberte, tibi Benacides antrum,

      Et qui muscoso fons cadit e lapide,

Sacravere: tibi sit cura et fontis et antri;

      Et quandoque deus ad tua sacra veni.

5

Et sacer est, et habet spirantes suaviter auras

      Hortus; et est nullo gratior umbra loco:

Et nusquam est longaeva mage, et felicior arbos,

      Pulcher Adoni, tua; pulcher Apollo, tua.

Hic canere, et tenuem posse exercere Camoenam

10

      Ille dedit; sanctus qui mihi semper erit.

Hic herbas, succosque tuos, artemque relinquo,

      Phoebe; soles Musas tu quoque amare magis.

 

7. Galatea

Carpe fugam, Galatea; ferus petit aequora Cyclops;

Carpe fugam; pelagoque procul speculator ab alto,

Te quis amat, dignumque tuo se censet amore.

Humano primam rorantem sanguine barbam,

5

Et foedam os, oculumque unum, quem, fronte patentem

Ipse gerit media, multo lavere aequore cernes.

Pectere dein rastro crines, apioque virenti

Assimiles, laudare; silens tum consulere aequor,

Et se spectatis formosum dicere ab undis.

10

Te vero, Galatea, quod hunc contemnis amantem,

Nec pecoris numerum, nec avenae sibila curas,

Crudelem, et pistri natam Scyllaque vocare:

Crudelesque deos; si dii tamen aethere in alto

Vel mare sunt aliqui; neque enim se posse putare

15

Vllos esse deos. Demum tibi dira minari.

Nam fore, ut ictu uno magno cum fragmine montis

Teque tuumque Acim medium disperdat in aequor.

At tu tuta mari magno, Cyclopis amores

Despiciens, ridensque minas, et inania verba,

20

In nostros, Galatea, sinus, formosa, recurre.

Ille inter pecudes et amore uratur, et Aetna.

 

8. Ganimede

Ne timeas, Troiane Puer, quod in ardua tantum

Tolleris a terra: quod rostro, atque unguibus uncis

Te complexa ferox volucris per inania portat.

Audistine unquam sublimis nomen Olympi?

5

Audistine Iovis tonitru, qui fulmina torquet,

Qui pluit in terras, cui templa arasque dicatis

Vos homines, taurosque tua mactatis in Ida,

Quique etiam vestri est, si nescis, sanguinis auctor?

Ille ego sum. Non te haec volucris, sed Iuppiter est, qui

10

Haud praeda captus, cari sed amore Nepotis

In summum amplexu innocuo te portat Olympum:

Astra ubi tot spectare soles, ubi pulcher obit Sol

Ortusque occasusque suos, ubi candida noctes

Currit Luna nitens, Auroram Lucifer anteit.

15

Hic ego te in numero superum, domibusque deorum,

Ver ubi perpetuum, felix ubi degitur aetas,

Aeterna et semper viridis florensque iuventa,

Consistam; aequalemque annis pubentibus Heben

Officioque dabo comitem, qui pocula nobis

20

Laeta ministretis. Reliquum caelestibus una

Astragalis choreisque diem exercere licebit.

Pone metum, dilecte Iovi, melioraque longe

Prospicens, caram, Puer, obliviscere Troiam:

Neve deam te iam, et divorum regna petentem

25

Vlla canum, aut Idae nemorosae cura sequatur.

 

9. Psiche

Huc, amor o dilecte, ades, o dilecte Cupido;

Formosum tua te Psyche formosa requirit,

Et poscit te dia deum, puerumque puella.

O tibi tam similis si te peramatque, cupitque,

5

Nonne et amabis Amor illam, cupiesque Cupido?

Est eadem nobis patria; est caelestis origo

Ab Iove; nos terris pariter, nos aethere in alto

Versamur pariter, coniunctaque munera obimus.

Ipsa bonum pulchrumque modis in pectora miris

10

Insinuo, tu corda feris, tu suggeris ignes,

Accendisque ardore novo; genus unde animantum

Concipitur, crescitque, sua et connubia iungit.

Me miseram, quod et ipsa meis in me artibus usa

Ah nimium tenera, et pulchro nimis apta moveri,

15

Vt te conspexi, ut novi, pulcherrime rerum,

Continuo facibusque tuis, et Amoris amore

Exarsi. Iuvat hoc, paribus si et tu ignibus ardes.

Tolle, Puer, vittas, atque in me lumina solve,

Nempe et amabis Amor pulchram, cupiesque Cupido.

20

Ipsa tibi tenuem, qua cingas tempora, vittam

Intertextam auro, et molli bombyce laboro:

Pictus ubi Narcissus hiat, Meander oberrat

Hic ego te latas terras, atque alta volatu

Nubila tranantem fingo, et maria uda secantem:

25

Cuncta tibi imperio subdentem, hominesque, ferasque

Et pictas volucres, et, quae nant aequore, monstra.

Diis quoque nec parcis; curru rex Iuppiter aureo

Invehitur, cinctus humeros et brachia ferro.

Quos inter tua Psyche etiam religata catenis,

30

It moerens, sequiturque tuos captiva triumphos.

 

10. Baccho conciliatori

Mero madentes largo, et edacibus

Curis soluti, dum tibi candidam

Lucem, deorum, ducimus, optime

Bacche, seu Dionysius

5

Mavis vocari, seu magis Evius,

Seu tu Lyaeus, seu Bromius magis,

Liberve, Iacchusve, aut Semele satus

Et magni soboles Iovis;

Adsis Bassareus, laetitiae dator,

10

Adsis; furentes ast age Maenadas

In iuga crebris Indica tympanis

Resona, atque ululatibus.

Lyncas nec acres advehe, neu gere

Thyrsos, venustum nec rege casside

15

Horrente vultum, sed tenero veni

Cinctus cornua pampino;

Tuisque mitis et placidus sacris

Adesto, qualem te memorant, iugo

Bactris subactis, in medio deum

20

Convivam Iove cum patre

Sedisse, circum diis resonantibus

Evoe; pharetra cum posita tuas

Laudes eburna grandiloquus lyra

Latona cecinit satus.

25

Ereptus igne ut fulmineo Iovis

Bis natus infans duceris ad deos,

At tibi magnis plausibus omnium ad-

Risit caelicolum cohors.

Namque ore pulchro talis erat color,

30

Nitente qualis emicat in rosa.

Et prominebat exsilientibus

Sacrum corniculis caput.

Tyrrhenus ut te Navita deprecans

Sero, furoris numinis et tui

35

Expertus iras, squammeus in mare

Piscis desiliit rate.

Tu pertinacem, Penthee, concitas

Matrem furentem; quo fugis ah miser?

Te mater aprum, te Autonoe putans

40

Saeva dilaniat manu.

Sensit Lycurgus vitibus impiam

Ausus bipennem immittere; sensit et

Cohors Gigantum trudere iam rata

Alto Caelicolas polo.

45

Tu Gange victo miles ab ultimis

Indis triumphos victor io refers,

Et redeunti Susa et Achaemenes

Aras constituit tibi.

Fremunt in altis orgia montibus

50

Evoe; solutae per iuga Thyades

Crines in auras, raucisonis replent

Altum cornibus aethera.

Salve, repertor magne meri pater,

Mentesque nostras concilia, et procul

55

Iras, et arma, et bella age in impios,

Carentesque mero Scythas.