Bargeo carminum appendix

Testo base di riferimento: Paola Gianfilippi de' Parenti, tesi di laurea Università degli studi di Padova, 1989-90

Cura dell'edizione digitale: Michela Naccari

Permalink: https://www.poetiditalia.it/texts/BARGAEUS|appe|001

1. AD IOANNEM MEDICEM CARDINALEM AMPLISSIMVM

Nec mihi Plutus, neque saeva rerum

Omnium Fortuna parens benignam

Praebuit sese, rutilante reges

Quae beat auro.

Molle sed Musae ingenium dederunt,

Fingere et cultum docuere carmen,

Dum pererrantem Aonios recessus

Frondibus ornant.

Nam modo aut laudes canimus Deorum,

Aut lyram plectro quatimus sonoram;

Et modo heroum pia gesta summo ae-

Quamus Olympo,

Dicimus saevae faculas Diones,

Scribimus tristes iuvenum querelas,

Aereis vinctum canimus Tonantem

Colla catenis:

Saepe et ad nostros numeros puellae

Excitae e sylvis properant, Napaeae

Saepe mi texunt vario legentes

Flore corollas.

Laetus his memet procul a maligna

Plebe lucorum rapio in recessus,

Quaeque venturis relegantur annis

Carmina condo,

Carmina excultae nova dona Musae:

Quae tibi, o rerum columen decusque

Grande nostrarum, Medices, dicanda

Mittimus uni.

Nanque nec vestes Tyrias, nec aurum

Possumus, regum nec opes potentum.

Attalum grandi quis enim beatum

Munere donet?

Mittimus lusus facilesque Musas,

Quae tuum fama super astra nomen

Efferant, quod non abolere possit

Vlla vetustas.

2. AD ALBERICVM CIBO MALASPINAM
MASSAE ET CARRARIAE PRINCIPEM

Non, quas Apelles pingere, vel Myron

Ex aere suevit ducere, imagines

Fugere fatum corruentes

Atque vices Italum supremas,

Cum barbarorum vis Latias humi

Deiecit arces, cum subiit iugum

Frenumque (pro labes) recepit

Imperio spoliatus orbis

Vrbis Quirinus conditor, et sua

Substructa summis moenia molibus

Prostrata vidit cumque signis

Marmoreis tabulas iacentes.

Quae nunc ruinis obruta plurimis

Nil esse prorsus perpetuum docent,

Ni quid profundis e tenebris

Eripiat male amica tetrae

Oblivioni musa, superstitem

Heroa quemvis nata volubile

Servare in aevum, sempiternos

Per numeros memoresque fastos.

Non illum aquarum dira minantium,

Non insolentis turbinis impetus,

Non longa seclorum vetustas

Deleat, aut violentus ignis,

Quem musa cantat. Gesta Quiritium

Norunt nepotes haud ope marmoris

Aerisve, sed scribentis apte

Carmen et Historiam Camoenae.

Haec una pulchrae nomen et inclyta

Aeternet urbis facta Ligusticae,

Haec una reges, unde ducis

Ipse genus, vetet interire,

O clara magni progenies avi

Aruntis: olim cuius Ibericae

Sensere virtutem cohortes

Saepe referre pedem coactae,

Dux ultimorum strenuus Andium

Regnum reposcens cum sibi debitum

Clades superbo Tarraconis

Intulit innumeras tyranno.

3. IN CACVLAM

Quid est inepte, quid miselle Cacula,

Quod pergis insanire pertinaciter?

Dic: iste mentis impotens furor tuae

Quiescet umquam? an usque et usque tete aget

Feretque, quo libebit, infantissimi ut

Nomen poetae consequaris? Ah nimis

Miselle, nondum perspicis videlicet

Quam pestilente tute morbo absumeris,

Dum te dies noctesque scribens conficis,

In teque saevis caeterosque, perlegens

Modo huic, modo illi ineptiarum millia

Frustraque tantum concupiscens nominis.

Nam quis poetam, quaeso, confitebitur,

Quem verba cogunt obviaeque syllabae

Non id, quod ipse vult, sed id, quod imperant

Illae, exarare, sensa mentis dum suae

Enuntiare nititur? Quod accidit

Tibi, frequenter dixero ne Cacula,

An semper? hercle semper: nec novem tamen

Sentis inepte, nec vides adhuc miser

Frustra vocare carmen ad tuum Deas,

Carmen trecentis inquinatum sordibus;

Seu verba faece sumpta de vulgi placet

Spectare, claudos sive versuum pedes,

Aut prorsus omnis ponderis sententias

Omnes inanes, bimulus quales puer,

Quadrimulusve suevit ore fundere,

Aegerve febre saeviente fervida.

Et haec Sibyllae, cum Deorum numine

Afflata magno concitatur spiritu,

Apollinisque veriora oraculis

Adhuc negavit esse nullus uspiam

Mortalium, qui legerit semel tuum

Carmen trecentis inquinatum sordibus.

Et ipse credis o miselle Cacula,

Credis miselle te poetam dicier?

Miselle, nec dum perspicis quantum furis

Quantumque divexare pertinacia

Ab ista et isto errore inextricabili,

Atri furoris pleno et atrae insaniae.

Nam maior ullus esse non potest furor,

Nec ulla maior atriorve insania,

Quam cum quis esse se poetam discupit:

Nec esse Phoebus ipse, nec Musae sinunt.

4. AD IVLIVM CAMILLVM

Non tam, cum queritur sub veteri trabe

Ac deplorat Ityn carmine, barbari

Ales coniugii questa libidinem

Flevit dulciloquis modis;

Nec tam caeruleis fluctibus obrutum

Iactari Zephyris Alcyone viri

Corpus perstreperet dum mare, tristibus

Rupit littora vocibus:

Quam dulce Aoniis quod penetralibus

Promptum visceribus fundis ab intimis

Carmen, Iule, suo cum tibi Cynthius

Implet pectora numine.

Testaturque adeo Melpomene nihil

(Quanquam Pindaricos Graecia nobiles

Miretur numeros) pectine gratius,

Quo pulsas Latiam chelym

Atque ad te Satyros undique pertrahis

Sylvarumque sacrum numen Oreadas,

Sive illae Arcadii culmina Maenali,

Seu servant iuga Caucasi.

Quid mirandum igitur si tibi Graecia

Assurgens patrios docta refert modos

Acceptos, Clario qui duce Apolline

Tendas altus in aethera?

Dum rides fugientem Iovis alitem,

Quae Gallos Italis perspicit undique

Stipatos ducibus dira minantibus,

Ne foedam properet fugam,

Ac tandem Ausonios improba liberet

Pressos imperio non tolerabili,

Et sese Hesperios abdat in ultimos

Extremi Oceani accolas;

Dum magnas Superis carmine gratias

Reddis laetitiisque omnibus exilis

Radices quod agunt aurea lilia

Nostris in regionibus,

Quae concussa diu (pro dolor) horridis

Austris et pluviis incipiunt suis

Afflari Zephyris, ut caput efferant

In fulgentia sidera.

Sic, o sic faveant numine prosperi

Dii, quaecunque videt Phoebus ab aethere

Dum vectus peragrat cuncta iugalibus,

Ramis omnia contegant.

Sed ne nostra tuis auribus obstrepant

Importuna nimis, dum sacra Palladi

Curas assiduus Socraticas terens

Chartas, Pieriis modum

Impono numeris. Nanque ita Cynthius,

Audacem tenui pectine dum liram

Pulsarem, monuit; denique pectore

Cessit numen ab intimo.

5. IN THRACIAM CLASSEM

Thracio quum in religata portu,

Vnde currentes recipit Propontis

Bosphori fluxus, iter appararet

Barbara classis,

Nostra quo diro populata ferro

Littora, insanis inimica flammis

Verteret clari miseras ab imo

Caesaris urbes,

Dicitur vates cecinisse Proteus

Fata, dum stratum pelagus iaceret

Fluctibus, nullis Boreae Notive

Flantibus auris:

"Ite non fausta nimium securi

Abietes caesae nemorumque Divis

Prorsus adversis renuentibusque

Visere Pontum;

Ite quo ductor vocat, ite quo vos

Barbarus lectae iuvenum catervae,

Spesque promissae comes usque praedae

Ducit hiantes.

Vosque si fluctus Maleae sequaces,

Sive ab occasu Zephyri morentur

Taenari, nautas ubi subter undam

Naufraga cautes

Terret infaustos: iter institutum

Attamen longis superare palmis

Tendite et vestros remoretur ausus

Nulla Charybdis.

Nam sibi iam tum male feriatum

Rhegium undarum pater atque rector

Execrans, templis domibusque saevos

Inferet ignes.

Inferet flammas, cineresque fient

Omnia: et iunctis perarata bobus

Nutriet tellus segetem et patenti

Gramina campo.

Cuncta tunc Euris Aquilonibusque

Vela pandentes, Siculum per aequor

Classe Nicaeam venietis urbem

Omine laevo.

Hanc ut audaces nimium leaenae,

Longa quas diu rabies edendi

Egit impastas, catulis relictis

Linquere sylvas

Obsident caulas aditusque circum

Vndique explorant: ita vos beatam

Conditis multorum opibus petetis

Diripiendam.

Vastium sed cum auxilium ferentem

Asperas iam iam Lygurum per urbes,

Plurimis circum ducibusque et acri

Milite septum,

Alpium altarum iuga montiumque

Atque veloci superasse gressu

Fluminum lapsus, levis aura vestras

Personet aures,

Ibitis vobis pede consulentes

In fugam versi (pudor oh) relictis

Omnium telis generum, daturi

Carbasa ventis.

Ibitis quoquo metus atque terror

Suadeat, Vasti tibi quem crearit

Nomen, invictis metuenda nuper

Turba sagittis.

Ille sublimis velut amnis auctus

Iam nives aestu solvente vernas

Fertur in praeceps, tiliasque et altas

Dissipat ornos,

Dissipat quercus veteres bonasque

Fraxinos bello, miserisque vastat

Creditam campis segetem soloque

Moenia adaequat:

Fulgido circum caput aere vinctus,

Dum sibi aeternam parat Italisque

Gloriam, fertur medios per hostes

Ense tremendus.

Hoc et ingentis memor usque facti

Saepe devictas acies fatetur,

Hoc sibi partos memorat triumphos

Auspice Caesar.

6. IN CACVLAM

Inanis hic et invenustus et malus

Liber, trecenta menda quem coinquinant,

Quid est? et unde turpe sustulit caput?

An exaratus in recente Romuli est

Remique faece? an in Suburra et Atriis

Taberna in ulla, an et Macello in intimo

Popino scripsit hunc, egensve ganeo?

Rapaxve fullo? sarcinator aut inops?

Haraeve putridae excavator? aut vetus

Rudisque fossor? instuorve sordidus?

Hebesve praeco? barbarusve mulio?

An hac in urbe, an altera, an in ultimo

Sinu Adriano, an in propinquo Hetruriae?

Pigerve sutor? Insuberve baiulus?

Loquaxve tonsor? improbusve navita?

An hinc remotus asperi Scytha ingeni,

Britanniaeve durus essedarius?

Iberiaeve caprimulgus incola?

Apuliaeque cultor? et Sicaniae

Iners subulcus? atque arator horridus?

Quid est? quid, inquam, habere se putat boni?

Quod ipse turpe sustulit luto caput?

Cupitque pervenire in ora gentium;

Quod insolenter improbeque perfurit,

Nihil quid ipse sit, nec unde cogitans.

Quod usque pollicetur ac petit sibi

Superbus insolensque principem locum,

Nimisque stultus arbitratur optimis

Quibusque se decere compararier

Vetustas quos vel ipsa et haec recentia

Tulere secla plurimos et optimos,

Et hisce liberalibus facetiis,

Sales habere quae putantur, et notis

Latinitatis, abditae et scientiae,

Et Attici leporis oblitos libros.

Ineptus (inquam) hic et minutus et malus

Liber, trecenta menda quem coinquinant,

Quid est? et unde venit? Hospes optime,

Poeta scripsit hunc, poeta maximus,

Poeta, qui nec unius facit pili

Latinitatis ista vel vocabula,

Vel usitata verba, vel Quiritium

Iocosa dicta, sive dicta seria,

Et elocutionis apta lumina;

Poeta, qui unus ante et hocce tempore

Nihil diserta scripta curat ullius,

Nec instituta, carminis quibus pedes

Leves feruntur, aut graves trahunt moras.

Pusilla ducit haec parumque congrua

Sibi suaeque inaestimabili et novae

Vagaeque scriptioni, et unico stilo

Novus poeta maximusque Cacula.

7. ΛΗΝΑΙΑ

Lux, o beata lux, o

Qua Bacchus et Gigantes

Ferosque vicit Indos,

Qua tigridasque curru

Subegit et leones,

Factaque de corymbis

Et pampino corona

Caput sibi revinxit

Et ultimo triumphans

Reversus est ab orbe,

Vitemque primus ad nos

Tulit benignus, atque

Ostendit ut liquorem

Nudis iuventa plantis

Praeloque de racemis

Elideret Lyaeum:

Deum omnium Lyaeum

Et optimum et supremum.

Quo diluuntur atrae

Curaeque et insolentes

Formidines et omnis

Accersitur vicissim

Amica semper altrix

Vitae ipsius voluptas,

Venusque Gratiaeque.

Lux, o beata lux, o

Lux digna, quam canamus,

Quam transigamus omnes

Inter Falerna et inter

Pulcherrimas choreas

Et candidos lepores

Senes mero madentes

Et ebriae puellae.

Lux, o beata lux, o

Quae tam bonum liquorem

Huc prima pertulisti,

Illuceas perennis

Et circumacta in orbem

Has laetior quotannis

Festas dapes revisas.

En ergo iam venuste

Puer meraciores

Calices mihi ministra,

Et inde combibones

Fac expleas, quot adsunt.

Haec vina sunt Falerna,

Sunt ista Formiana,

Calenaque et Setina,

Albana, Chia lustris

Tribus vetustiora.

Vt iam subit medullas,

Vt iam pedes manusque

Nobis tenax Lyaeus

Revincit immerentes!

Ac tu quidem Ciofi

Nimis es meae puellae

Intentus in papillas,

Nimis tuos ocellos

Iam plurimo furentes

Amore, vino et ira

Defigis in Corinnam.

Quin te Viole, quin te

Ni falsus intuendo

Ego sum, tuos amores

Bene novi, et ista, qua tu

Valde cales, amat iam

Iam deperit sodalem

Nostrum salaciorem

Perdicibus vel ipsis,

Passerculisque vernis,

Et, siquid invenitur

Procax magis salaxque,

Hunc Vigniam, leporum

Tamen atque Gratiarum

Alumnum; at is vicissim

Et pectore et tenellis

Absumitur medullis

Ab impotente flamma.

Quid, o senex proterve,

Caper libidinose,

Delire Tucca, quid, o

Quid potus in Fadillae

Gremio satur recumbis?

Neque te pudet quod ipsam

Tunicamque palliumque

Pertundis et supinus

Stertis Falerna? Sed nos

Bibamus usque et usque

Et pocula hauriamus

Maiora: sic edaces

Curae fugantur omnes;

Quod pluris esse possit,

Quam regna opesque regum.

8. AD IO. HIERONYMVM ROSCIVM
EPISCOPVM TICINENSEM

Rosci, quem prius ut domo e vetusta

Natum e sanguine nobili parentum,

Mox auctum meritis honoribusque

Fortunae et studio benignioris,

Cultu, quo pote, prosecutus omni

Colebam tacitus, darentque tandem

Optatum mihi commodumque tempus

Votis et precibus Deos rogabam

Ipsam hanc cum tibi caeterisque, qui te

Dignum, quem veneremur, esse norunt,

Voluntatem animi mei perennem

Testatam facerem. Sed hercle postquam

A te incredibili benignitate

Acceptus potui perelegantem,

Et multa simul eruditione

Ornatumque gravemque, nec venustum

Minus, nec minus hisce liberalem

Sermonem bibere auribus, tuique

Praesentis faciem videre praesens,

Confestim obstupui velut corusci

Ictus fulminis impetu minaci.

Ac domum redii nihil, nisi unum

Te noctuque diuque somnians, te

Exposcens itidem alloquensque solum.

Quare et si hoc ago forte non pudenter,

Qui tibi obstrepere audeam molestus,

Confeci tamen hoc poema, ut istuc,

Qualecunque fuisset, afferendum

Curarem subito, putans futurum, vel

Si non ingenii vel expoliti

Testis iam queat esse vel subacti,

At prae se ferat indicetque aperte

Tuas nec rudibus nec infacetis

Conatum voluisse me supremas

Ad coelum numeris vocare laudes;

Sed victum gravitate ponderisque

Magnitudine territum, perinde

Fecisse ac pueri puellulaeque:

Qui plexas viola rosaque ponunt

Imos ante pedes pii coronas,

Siquando caput arduamque frontem

In magno haud licet attigisse signo.

9. EX MENANDRO

Hanc si optionem fecerit mihi Deus:

"Postquam iacebis mortuus, vitae statim

Redderis, et quod commodo fiat tuo,

Equus, canis, vervex, caper, homo, denique

Eris quicquid volueris, nunc illud licet

Optes, tibi quod expedire iudices";

Respondeam tum protinus quod sentio:

"Ne me, rogo obtestorque, ne coegeris

Subire rursus, quam relinquo, imaginem.

Neque enim est aliud plane animal, cui vel prosperae,

Vel adversae res accidant iniuria

Meritumque praeter omne. Nanque equus bonus

Nitescit altis laetus in praesepibus;

Itemque multo lautius canis celer

Domi nutritur, quam piger; nec interest

Parum, iuvencus fortis an sit debilis.

Homo antefertur improbus solum probo:

Adulatorque primas fert, at proximas

Calumniator, fraudulentus tertias.

Vt expedire censeam posthac fore

Asellum potius, quam videre ut improbe

Indignus efferatur, ut iaceat bonus

Expers honoris omnis, omnis praemii.

10. AD PAVLLVM MANVTIVM

Ecquis praeterea audeat Manuti,

Quae Doctor Samius reperta quondam

Mortales docuit, negare vera

Esse cum ratione iuncta? quando

Nil distare videmus aut nepotes

Interdum a patribus suis avisque,

Et mores nihil eius interesse

Inter et placitae instituta vitae,

Lustris qui fuit ante nos trecentis,

Et nostrum ingenia utriusque, qui nunc

Tanto tempore post sumus creati.

Sed quorsum haec? (video) requiris. Ipsam

Quod vere in te animam migrasse cuncti

Divini Ciceronis et fatentur

Passim et suspiciunt coluntque, tanquam

Non dico Ciceronis exprimentem

Apte sensa animi aureumque flumen

Verborum, at potius perinde ut ipsum

Ipsum inquam veteres boni Quirites

Scribentem aut etiam reos tuentem

Dicendo Ciceronem et audiebant,

Et plausu studioque prosecuti

Colebant simul et simul stupebant.

Vive ergo incolumis diu, o Manuti,

Non solum tibi liberisque, qui iam

Per vestigia patris ad supremum

Pervenere gradum eruditionis,

Sed illis quoque, quive sunt eruntve

Gloriae cupidi atque litterarum.

11. AD FRANCISCVM IVCVNDVM

Iucunde, omnibus e meis amicis

Iucundissime amice, quos ocellis

Charos sum magis hisce prosecutus

Aut nunc prosequor impotente amore:

Sic mi non male, sed bene ac beate

Sit, ut ne iuvenis quidem tenellus

Vnquam, quem Veneres Cupidinesque

Vnum in deliciis habent, perinde

Exarsit miser intimis medullis

Prae desiderio suae puellae,

Ac nos urimur aestuante cura

Fruendi lepido tuo lepore

Et tuis salibus facetiisque,

Quibus si carui diem vel unum,

Vnam si carui misellus horam,

Totam me hercule praeterire noctem

Ingratam mihi sentiam necesse est.

Quare te rogo per tuos amores

Et per delicias libidinesque,

Quas in te cupide facis puella,

Quum sese putat haud minus beatam

Quam si regna opulenta consequatur:

Coenatum properes venire mecum.

Nec nos regifico arbitrere luxu

Et sumptu nimis elegante magnam

Iandudum tibi praeparasse caenam.

Latranti stomacho ova porrigemus

Conditumque olus acriore aceto,

Tum famem tenero eximemus haedo,

Quem nuper coquus impiger tumenti

Raptum ab ubere lacteae capellae

Sapa et caseolo recente et herbis,

Fragrant Assyrio quae odore, farsit.

Nec pisces aberunt salubriores

Quam qui marmoreis vagantur undis:

Hos meus mihi misit amnis Auser,

Piscium domus Auser et recessus.

Quorum in levibus hinc et inde tergis

Fulgent purpureo colore guttae;

Hos quidem salares putant vocari,

Salmones alii. Sed hoc quid ad nos?

Aeque nam bene concoquemus, ac si

Iandudum Cicero ipse sustulisset

Hanc litem aureolis suis libellis.

In mensam modo deferantur atque

Pergrato exsaturent gulam sapore.

Quare, si sapis, o venustiorum

Ocelle, hic, quia neminem moratur

Praeter te unanimis tuus sodalis,

Quam primum venies feresque tecum

Lusus, delicias, facetiasque,

Quotquot sunt domi in arcula repostae:

Queis postquam Angelium bearis, ipse

Beet versiculis tuos amores.

12. IN ADONIS OBITVM, EX THEOCRITO

Extinctum Venus intuens Adonim,

Atque hinc aureolos et inde crines

Effuso madidos cruore et ipsas

Carentes roseo genas honore:

"En (inquit) celeres o ite Amores,

Ite et Idalios adite saltus,

Atque aprum trahite huc meos qui amores,

Meas delicias Adonim, eheu,

Adonim nemorum decus, peremit".

His dictis, celeres volant Amores

Per sylvae latebras videntque tanti

Auctorem sceleris suem latentem.

Tum collum laqueo implicant tenaci

Coguntque Idalia exilire sylva.

Atque hic praevalido trahit capistro,

Vrget vulnificis at ille telis

Cunctantem nimio metu Diones.

Tunc ardens Venus impotente amore:

"Eheu pessimus omnium ferarum,

Tun' (ait) femur hoc ferire es ausus?

Tun' meum improbe vulnerasti amantem?"

"Per te, (tunc aper inquit) o Dione,

Per hunc, qui iacet hic, Adonim, atque

Per haec vincula iuro, per catenas,

Queis ad te misere trahor, per hosce

Venantes, tibi sauciavi amantem

Invitus. Malus huc me adegit error.

Nam nudum ut femur albicansque vidi

Qualem ipsum in statuis ebur renidet,

Correptus subito furore, cum mi

Flagrarent tenerae ignibus medullae,

Cum sensus mihi pectore excidissent;

Insanissimus ore suaviatum

Accurri mihi ne beatiorem

Quisquam esset potis anteferre. At hunc tu,

Hunc ulciscere, caede, frange dentem,

Dentem prae rabie furentem amoris.

Quod si non satis est, recide rostrum hoc,

Quod tantum sibi postulavit amens".

Tunc Venus miserata: "Solvite (inquit)

Hunc vos, o pueri". Solutus ergo

Aper praeterea ingredi profundam

Sylvam noluit, at comes perennis

Adhaesit Veneri, suos et ussit,

Sese proiciens in ignem, amores.

13. AD PAVLLVM IOVIVM ET AD SIMONEM PORCIVM

Iovi candide, tuque docte Porci,

Nostri lumina sempiterna secli,

Bonarum et decora alta litterarum.

Nanque Aristotelis malas tenebras

Vestrum discutit alter et sagacis

Naturae latebras peragrat, omneis

Errores animis uti revellat

Et lucem afferat omnibus perennem.

Alter historia erudita et ipso

Scribendi genere eleganti et alto

Illustrat loca, facta, nationes,

Nec quicquam patitur perire nostri

Ornata modo scriptione dignum,

Quod non splendeat in suis libellis

Cultis, Iupiter, et laboriosis.

Vos ille Angelius salutat ambos,

Ille (inquam) Angelius beatus atque

Felix, si queat, ut solebat ante,

Vestras nunc quoque ventitare ad aedes

Et sermonibus interesse vestris,

Quos multa et varia eruditione

Confertis, sale et Attico lepore

Conditos adeo, ut beetis omnes

Quotquot vos simul audiunt loquentes.

Vos (inquam) Angelius salutat ambos,

Ille ille Angelius vel impotente

Risu dignus et omnium cachinno.

Cui radicitus auferens capillum

Atque omni spolians honore malas,

Hinc inde horrifico genas rigore

Contraxit Notus osseosque ocellos.

Quare nunc miser omnium perhorrens

Conspectum, latet abditus tenebris,

Vt cervus latet abditus cavernis,

Si fronti decus excidit superbum,

Dum sentit capiti arbores renatas,

Quique olim aruerant cadente trunco

Proceros iterum virere ramos.

At vos, si sapitis, cavete utrique

Iovi candide tuque docte Porci

Hunc ventum horribilem atque pestilentem.

14. AD ANTONIVM CIOFIVM IVRECONSVLTVM

Orem ridiculam et nimis iocosam,

Ciofi, meus et tuus sodalis

Dum se Mammula forte contineret

Nuper, ut solet, in Paculliano,

Ac sodalitio procul relicto

Cribrullam sequeretur obstinatam,

Luto plurimus haesit in tenaci.

Luctatusque diu ut misella visco

Magisque ac magis impeditur ales,

Luto est et magis et magis volutus.

Tum Iovemque Deosque deprecatus

Ranam ex tempore versus in palustrem est.

Et nunc assidue coaxat inter

Diversans culicesque tippulasque

Et si quicquam aliud voraginosas

Fossas, et veteres habet lacunas,

Et segni putridas aqua paludes;

Cribrullae aut vetus obsidet puellae

Limen, aut humili super grabato

Huc illuc salit, aut sinu receptus

Lutosas fovet usque et usque mammas,

Et luto caput occulit profundo,

Et lutum colit et colit puellam

Haud luto nihilo lutosiorem.

At nos suppliciter Iovem Deosque,

Quando is deseruit suos sodales

Nec pili facit, ut Pacullianum

Semel se abdidit in suum, precemur

Lutosas amet et colat puellas,

Quantum qui colere atque amare quicquam,

Et quicquam pote plurimum perire.

Et cum se satiaverit lutoque

Et lutum redolentibus papillis,

Formae redditus ilicet priori

Huc tandem redeat lutosus ad nos.

15. AD VINCENTIVM MALPILIVM

Vincenti egregium decus vetustae

Vrbis, flos iuvenum beatiorum:

Dic o dic, precor, est ne tempus ullum

Beatus tibi quo videris esse?

Tum credo (nisi fallor) ipse cum de

Tuis civibus optime mereris,

Cum plane periit dies nec unus

Nova quin aliquem benignitate

Bonum iuveris atque sublevaris:

Qui tui est tenor unus instituti.

An magis quoties abis ab urbe

Cum dulci, unanimi optimoque fratre

Vna perfruiturus otioque

Ruris deliciisque: queis abundat

Multis et variis amaenus ille

Ager Loppeliae tuae feracis

Dilectus Cererique Liberoque,

Gratusque ante alios Dianae et ipsis

Choris Naiadumque Oreadumque.

Quae fessae nimio labore et aestu,

Cum sylvas radiis perurit altas

Phoebus, et loca personant cicadae

Proceris sata populisque et ulmis,

Veste humi posita pedes ferantur

Et pectus rigidis tumens papillis

Femurque et nitidas lavare suras

Iuges ad scatebras fluentis undae.

Dic (inquam) mihi, nonne quot fuerunt,

Quotque sunt, aliis euntve in annis,

Vicos despicis omniumque prata?

Praesertim quoties iocandi et una

Sedendi comites gravesque amicos

Tecum educere contigit: celebrem

Brutum mirifica eruditione,

Et clarum integritate moribusque

Prosperum, quibus esse suaviores

Non possunt, magis aut boni sodales.

Sed tu, seu procul urbe rusticaris

Nunc curans genium mero iocisque,

Nunc ducens Charitum leves choreas,

Seu tuas colis hospitalis aedes

In cives itidem advenasque gratus

Phoebo dans operam omnibusque Musis,

Vincenti, decus inclytum bonorum,

Sis felix, precor, ac beatus; et te

Per vestigia pressa liberique

Sequentes imitentur et nepotes.

Atque istam, tibi quam dedere mentem,

Tuendi omni ope patriam bonosque

In illis quoque Dii iuvare pergant.

16. AD ANTONIVM CIOFIVM IVRECONSVLTVM

Si quicquam Angelio placere, quicquam

Si nostro satis esse vis amori

Factum, si nihil ipsemet scienter

Commisi, unde odii flagrantis in me

Caussam ceperis, obsecro, Ciofi,

Proque amicitia perennibusque

Meis officiis peto voloque

Vnum hoc, praeterea nihil: puellam

Vt quantum potes usque et usque laudes

Meam, nec fores nec fuisse iures

Vllam usquam magis et probam et venustam.

Sic quae te mala pituita vexat

Arescat penitus, manusque nostro

Vexet Caculae improbo poetae,

Qui nos versiculis necare suevit.

17. AD FLORIANVM

O loquacior obstrepentiorque

Ranis omnibus, omnibus cicadis,

Quotcunque arboribus strepunt in altis,

Phoebus dum medium peragrat orbem,

Quotcunque et veterem canunt querelam,

Primas cum Hesperus excitat tenebras.

O idem tamen omnium quot unquam

Fuerunt lepidique et elegantes,

Iucundissime Floriane: nos te

Sodalem unanimes tui sodales

Ad coenam cupimus venire nostram

Coenam, me hercule Floriane, quae non

A nobis sine candida puella

Et vino et sale et omnibus cachinnis

Vsque ad undecimam trahetur horam.

Nec deerit citharaedus aut choraules

Ad quorum numeros ineptiamus.

Saltantes imitabitur Columbus

Insultans thyasis furentis instar

Silenos Satyrosque Tityrosque,

Insanas aget improbasque Bacchas,

Curetas, Corybantas et Caberos

Gorgus, flosculus omnium histrionum,

Gorgus, omnium ocellus et voluptas.

Ac nemo tamen insolente ritu

Abscindet Samia sibi ipse testa

Nervum, quo sine sordeat puellis.

Ne tete scelus impium putares

Visurum, bone Floriane. Quare

Oramus tenerae per ora Phrynes,

Quae te iam ignibus ustulat trecentis:

Huc citus veniat, nec unus esse

Velis, gaudia nostra qui moreris.

Nam tua nihil est loquacitate,

Quam ranae pluvia imminente quamque,

Dum florent scolymi, timent cicadae

Iucundum magis. Hac, amice, nil est

Plane, quo careamus aegriusque

Et molestius optimi sodales.

Si cedant igitur tibi cicadae et

Ranae se fateantur esse victas,

Quod sodalitium tuum precatur

Hoc tu spernere Floriane noli.

18. AD LAELIVM TORELLIVM

Laeli, sic tibi Dii Deaeque Cosmum,

Heroum decus omnium perenne,

Qui te diligit aestimatque tanti,

Quanti nec potis aestimare quenquam,

Servent incolumem diu ac beatum;

Fac pecuniola illa perpusilla,

Quam dudum emeruere tot labores

Dierum assidui quater tricenum,

Solvatur mihi: nam nec aes, nec aurum

Iandudum superest, quod erogemus,

Nos ne in nominibus malis habendos

Putent, qui sua credidere. Nanque

Pisis cum studia ipsa proferuntur,

Astant undique mancipes, propolae,

Pistores, solearii, omniumque

Fullonum genus atque linteonum,

Queis nil indomitum ac magis molestum est.

Quare te rogo per tuos ocellos

Perque, si tibi gentium quid usquam

Laeli charius est tuis ocellis:

Iube a me procul esse tot venena,

Quae nos conficiunt domi forisque.

19. AD IOSEPHVM IOVAM

Abisti ne igitur Iova? et sodales

Liquisti unanimes diu abfuturus

A nobis procul? et reversionem

Adhuc diceris apparare nullam,

Vt Minutulo et ipse tu fruaris

Et Minutulus ipse te fruatur,

Atque in alloquio tuo parumper

A cura requiescat intimumque

Moerorem minuens levetur, in quo

Iandudum iacuit miser, diesque

Ac noctes lachrymis genas gravique

Cor desiderii peresus aestu,

Et quidem meritissimo: quod a se

Ablatum veterem optimumque amicum

Aut fratrem potius videt gemellum,

Quem mira pietate prosecutus

Plus quam seque suosque amavit omnes,

Quemque participem sui doloris,

Suae et laetitiae volebat esse

Quicquid acciderat boni malive;

Qui cum tam procul a domo et propinquis

Longinqua in regione Galliarum

Magno vixit amore copulatus,

Vt uni modo cogitationes

Suas crederet intimosque sensus.

Sive ergo, o Iova, et integri bonique

Amici bonus integerque amicus

Caussa nunc abes ipse, sive ut istic

Omnes liberius sequare Musas

Et colas studia una litterarum,

Sis nostri memor usque; gratiaeque

Puta iam appositum tibi perenni

Lambino siquidem Minutoloque

Meo nomine dixeris salutem.

Vale mi Iova et, ut soles, me amato.

20. AD SODALES

Amici unanimes mei sodales,

Sodales lepidi et boni et venusti,

Atque iidem tamen improbi helluones,

Harenis Libyae siticulosis

Potores bibuli magis, magisque

Post vini calices meracioris

Madentes viola rosaque, tristes

Quae passa est pluvias procacis Austri;

Iidemque anseribus ciconiisque

Atque onocrotalis voraciores,

Quippe incredibili sagacitate,

Vt boni leporem canes latentem,

Nunc Chios latices cadis repostos,

Nunc convivia lauta quaeritatis:

An vos Angelium putatis esse

Vnum forte aliquem beatiorum,

Quem nunc vos miserum comesse vultis?

Nam quod mirifico culina odore

Fragravit mihi nuper: appararat

Apud me Iovius meus sodalis

Coenam candidulae suae puellae.

Non (inquam) Iovius severioris

Auctor historiae: senecta nanque hunc

Scribentem assidue occupavit, ut iam

Praeduros nequeat movere lumbos;

Sed is, qui numeris Catullianis

Ad coelum didicit vocare amores,

Atque unus teneras amat puellas,

Quantum qui pote deperire amando.

Quod si idem facitis, licebit omnes

Domi lautius esse quotquot estis

Meae. Sin minus, hinc abite cuncti,

Sodales nimis improbi helluones.

21. DE MARIO COLVMNA

Revenit Marius Columna ad Arnum

Relicto Veresi suo Tybrique.

Nunc quanto minor hic et ille, tanto

Maior iam fluit Arnus altiorque.

22. AD LAELIVM QVIDICCIONIVM

Nam quid tam male, Laeli amice, de te

Vnquam sum meritus? quid aut locutus

Secus, quam sibi postularet ille,

Ille amor vetus utriusque nostrum?

Vt tu me miserum sciens volensque

In tantam impuleris repente fraudem,

Dum suasum illecebris dolisque visum

Heri vespere ducis ad puellam,

Puellam Charitumque Apollinisque,

Et doctae decus unicum Minervae.

Cuius postquam ego carmen eruditum

Perlegi semel atque ab ore dulce

Loquentis stupidus semel pependi,

Totus interii ilicet; domumque

Reversus potui (quis hoc putaret?)

Nec partem minimam quiesse noctis,

Sermones recolens iocosque dulces,

Qui me surpuerant mihimet ipsum,

Vt et nunc miser ardeam nihilque

Furentem iuvet impotente amore.

O laudem egregiam, o celebre factum,

O te vel ducibus parem supremis,

Qui nil tale aliquid senem timentem

Deceptum illecebris tuis dolisque

In tantam impuleris repente fraudem.

23. AD BACCIVM TINGHIVM

Commendo tibi plurimum tuaeque,

Mi Tinghi, fidei meos amores,

Meas delicias levis iuventae.

Non dico hercule candidam puellam:

Ne de me secus atque oportet, omnes

Cui huiuscemodi molestiores

Curas abstulerit gravis senectus,

Suspicere aliquid; sed hos libellos,

Qui sunt carminibus meis referti,

Ac mire cupiunt ad eruditas

Pervenire hominum manus politi

Et, quantum fieri potest, ab ipsis

Purgati maculis malisque mendis.

Quod illi minus ante consecuti

Si per te modo consequentur, uni

Habebunt tibi gratiam perennem.

24. AD IVLIVM COLVMNAM
PONTIFICIVM LEGATVM

Dat dono Angelius suos libellos

Sua haec carmina Iulio Columnae.

Dat quidem leve munus, ast amoris:

Ast erga Mariumque Iuliumque

Columnas, decus ad perenne natos,

Observantiae, honoris atque cultus

Quem loquens tribuit tacensque utrique

Et pignus grave et obsidem perennem.

25. AD PAVLLVM MANVTIVM ET
BENEDICTVM VARCHIVM

Venit festa dies: tristes discedite curae;

Idaliae ferimus debita sacra deae.

Hac olim Venerem placabant luce puellae,

Quas nunquam in vacuo iuverat esse toro.

Hac promissa Iovi spumantia vina Quirites

Blandaque permulta cum prece tura dabant.

Hac ego sum quondam dias in luminis oras

Editus: affulsit hac mihi luce Venus.

Nunc igitur fecisse iuvet Venerique Iovique,

Lux geminos nobis placet ut una deos.

Prome puer Chiumque novum veteremque Falernum.

Et natet effuso cuncta liquore domus.

Vosque adeo mecum Glycere, Telesilla Meleque,

Quas cuncti misere depereunt iuvenes,

Solemnem celebrate diem: date tura precesque,

Nec desint risus mistaque verba iocis.

Hic sunt et myrtus et grata sisymbria, sunt et

De iunco et verna vincula facta rosa.

Non lyra, non carmen desit, quod cantet Amyntas,

Cui cingit flavas picta corolla comas.

Alma Venus, tibi dum laetas operamur ad aras,

Huc ades, o multo flore referta sinus.

Huc ades, et felix nostro de pectore curas

Pelle malas: nobis hinc bonus annus eat.

Hinc tristes absint morbi pallensque senectus,

Et labor et luctus et malesuada fames.

Neu subitus mista cum grandine verberet imber,

Quas trudit gemmas vitis opaca suas.

Neu fera tempestas teneras contundat aristas,

Neu sua graminibus ros alimenta neget.

Multa ferat glandem quercus, stet consita pomus,

Stipet apis plenos melle liquente favos.

Effundant oleae pingues ex arbore baccas,

Quas nuda stringat rustica nupta manu.

Tum pasta eniteant armenta salubribus herbis,

Ne timeant fures, ne timeantve lupos.

Sancta Venus procul hinc diros, procul esse furores

Ipsa iube, in saevos reiice bella Getas.

Ac iam supplicibus Tuscis da diva perenni

Pace frui. Martem cogere sola potes.

Nanque ille aeterno devictus vulnere amoris

Reiicit in molles se tibi saepe sinus.

Excipit et recubans suaves ex ore loquelas,

Queis iras nimium mitigat ille truces.

Hunc tu igitur placidam nobis, dea candida, pacem

Otiaque amoto dulcia posce metu.

Otia nam pacemque simul, modo faveris, ipse,

Dum renovant reges impia bella, dabit.

Pace bona laetantur agri, laetantur et urbes,

Pace bona rident aequora lata maris.

Pax alit agricolas, multo pax ubere messem

Auget, et ingenti foenore ditat opes.

Haec densa tutum pastorem contegit umbra,

Dum teneras vario carmine mulcet oves.

Haec celebrat iuvenum dulces innoxia coetus,

Cum cupida haec cupidum iungit amante virum.

At bello squalent agri, tristantur et urbes,

Et tumidi moerent aequora lata maris.

Bellum ipsos miseris vastat cultoribus agros,

Evertit magnas et labefactat opes.

Nec tutas sinit in sylvis errare capellas,

Dicere nec certo carmina certa pede.

Hoc iuvenum lusus, iuvenum convivia tollit,

Deiungit tristem tristi ab amante virum.

Tum neque Pierides Musae, neque Phoebus Apollo,

Quod legat in thalamo laeta puella, canunt.

Haec igitur procul esse iube mala. Non ego solus,

Quae fecit nobis otia Cosmus, amo,

Sed, mecum Aonios habitant quicunque recessus,

Quicunque et Musis annua sacra ferunt.

Eveniet. Certum viden' ut firmaverit omen?

Accenso sonuit laurus adusta foco.

Interea Venerem iucundaque dona canemus,

Dum variat dulces tibia blanda modos.

Te dea, cum passim nullo discrimine rerum

Prorsus iners una mole iaceret opus,

Ac neque Sol, neque Luna sua, neque sidera luce,

Nec certa fluerent tempora certa vice,

Solertem accepit prudens Natura magistram

Constituitque suo cuncta elementa loco.

Addidit et ventos pluviasque, et frigora et aestus,

Iussit et certum pergeret annus iter.

Humidus autumnus sitienti aestate diremptus

Esset, et a tepidi tempore veris hyems.

Sidera tunc herbas rupta tellure recentes

Ad primi radios elicuere diei.

Et vario flores ornarunt prata colore,

Coepit et aeterna labier amnis aqua.

Tunc initus cupiere tuos volucresque feraeque,

Quicquid et immenso gurgite pontus alit.

Tunc iuvenis duras concepit pectore flammas,

Tunc et amatori iuncta puella suo est.

Tranabat medias, quas cum transmitteret Helle,

Hellespontiacas obruta fecit aquas.

Non illum infelix mater, non quae superingens

Porta tonat coeli iam revocare queunt.

It celer et blandae superato marmore amicae

Basia mille capit, basia mille refert.

Ah miser, ah, magnae nunquam si numina divae

100

Laederet, extinctus non iacuisset amans.

At tu sancta veni: nosque, o, dignare. Vocamus

Ad festas epulas te, dea sancta veni.

Huc teneram nostrum duxit sibi quisque puellam

Strataque iandudum trina parata manent.

105

Ludite vos. En ipsa venit. Neu culte Manuti,

Neu tenues Varchi despice amice dapes.

Has vobis sincerus amor iugisque voluntas

Qualescunque hodie rite paravit opes.

26. AD ANGELVM NICCOLINVM

Nympha olim nemorum celeberrima, nympha Parorme

Vnica virginei gloria honosque chori,

Docta feras certis configere nympha sagittis

Et rupe e summa deiicere apta capras,

Dum sequitur pernix fugientem retia cervum,

Pervenit aequoreas qua subit Auser aquas.

Illo forte suos lustrabat littore Proteus,

Vectus in egelidi fluminis ora, greges.

Dumque adeo informes immani corpore pristes

Transvehit oceanique aequora obire iubet,

Aspexit nympham cogentem ad littora cervum:

Quae formae aequoreas vincit honore deas.

Aspexit, periitque simul, simul intima sensit

Attonitus flammis pectora rapta novis.

Ergo avidus ruit, et manibus comprendit utrisque

Ipse feram, magno dum fugit acta metu.

At nympha ingentem procul inde ut Protea vidit,

Non ultra est celeres ausa movere pedes.

Sed potius conversa fugam capiebat et altos

Spectabat montes, diruta Luna, tuos.

At Proteus: "Quo (dixit) abis? quo proripis hinc te?

Quem fugis? ah Nais candida, siste gradum.

En ego sum, magni metuunt quem monstra profundi,

Cui cedit salsas Ennosigaeus aquas;

Quem toties Thetis ipsa suis pulcherrima in antris

Excepit, thalamis quem Galatea suis.

Siste gradum: nec te moveat quod in aequore dicor

Laxare indomitos et cohibere greges.

Ipse armenta olim potum dignatus Apollo est

Ducere et infirmas pascere Adonis oves.

Quin etiam Cytherea undis prognata marinis

Saepe solet concha per vada salsa vehi.

Illam Nereides passim comitantur et omnes

Effusae gemmas, dona beata, legunt.

Ne pontum contemne: et habet sua munera pontus,

Munera sylvicolis invidiosa deis.

Quae Diana olim videat si culta, relictis

Montibus, anteferat divitis antra maris.

Atque haec ne credas fallaci pectore dici

Forsitan: o celerem siste puella gradum.

Siste gradum formosa: tua en haec accipe dona,

Quae tibi Stoechadio marmore ab usque fero".

Tum vero illa suos oblatum ad munus ocellos

Vertit et ex omni pectore terror abit.

Aspicit et cervi rutilantia cornua, quae iam

Coralio Proteus cinxerat ante senex.

Aspicit auratas pendere e pectore baccas,

Quae fulgore ignes exuperare queant.

Accurrit Proteus, cupidisque amplectitur ulnis

Cunctantem et figit basia mille labris.

Illa verecundo demittit lumina vultu,

Et cava vicinae rupis in antra fugit.

Prosequitur Proteus iam furti certus, et ambo

Tandem gramineis procubuere toris.

Dumque iocos miscent laeti, dum gaudia sumunt

Vltima, dum cupidos mutuus ardor habet,

Speluncam ingressa est centum comitata Napaeis

Cynthia difficilis fessa labore viae.

Vix antro sese intulerant, videre iacenteis

Inter se femori conseruisse femur.

Versa dea est, castaeque suos ne forte sorores

Polluerent oculos, opposuere manus.

At Proteus, divae perterritus improviso

Adventu, solitis artibus usus abit.

Nimirum tenuem subito conversus in undam

Cedit in infernas tutus amator aquas.

Quo fugis, ah Proteu? tanto in discrimine nympham

Ipse tuam Proteu deseruisse potes?

Illam casta parens trepidantem et multa timentem

Opprimit, et collo turpia dona videt.

Et, "Me si qua (inquit) temerati iura pudoris,

Si qua pudicitiae tangere cura solet,

Si quid et esse deam est, si quid mea numina possunt,

Praemia polluto corpore digna feres.

Praemia habe et reliquis exemplum esto una puellis,

Quale tui similes munus habere velim.

Nam tu omnes posthac poenis affecta docebis

Ferre quid abiecta virginitate decet".

Haec simul effata est, nympham devolvit in amnem,

Quo foret immensi piscibus esca salis.

Praecipitem sedenim Proteus miseratus amantem,

"Haec (inquit) nostrum mortua crimen erit.

Sed quia praeterea in sylvis te ducere vitam

Fata negant, hoc in flumine piscis eris".

Dixit. Et illa pios imo dum pectore questus

Fundere vult, vitreo gurgite muta silet.

Exuit humanam mutato corpore formam,

Atque huc atque illuc obstupefacta natat.

Ac ut erat levis candentibus undique membris,

Sic et adhuc nitidum leveque corpus habet.

Nullis terga rigent squamis, sed concolor auro

Interpuncta humeris gemmea gutta micat.

Nam, quae pendebat niveo fulgentia collo

Coralia, in similes cuncta abiere notas.

Et quoniam assidue in sylvis, dum vita manebat,

Vixit, adhuc sylvas saxaque dura colit,

Nec secus in cunctos ruit infestissima pisces,

Ac quondam est omneis depopulata feras.

Quin etiam memor usque dei fugit aequor et amneis

100

Flumine quos altos excipit unda maris.

Haec ego Damonem memini sub rupe canentem,

Angele, dum bifida retia sarcit acu,

Retia, quae medii protenta in fluminis alveo

Laxarant tenues dilacerata plagas.

105

At tu olim exemplo hoc poteris terrere puellas,

Nequa deae ultricis frangere iura velit.

27. AD BERNARDINVM ROMENAM DE IACOBO IVNTA

Si mihi particulam, Romena o candide, amoris,

Quo te prosequitur, Iunta tuus tribuat,

Iunta tuus, qui nunc tantum te fertur amare,

Quantum nemo unquam fertur amasse aliquem:

Non ulla hos prorsus maculent mala menda libellos,

Dum parat haec formis edere nostra suis.

Sed, quoniam ille in te totum sese occupat uno,

In me deesse suo cogitur officio

Interdum et de te assiduae postponere curae,

Eius quae a nobis credita sunt fidei.

Aut minus ergo iube te, si pote, diligat, aut me,

Dum nostra haec curat, fac amet ille magis.

28. AD FLAMMETTAM SODERINAM

Et forma insigni, et praeclaro sanguine gentis,

Atque animi praestas ingeniique bonis.

Tum cuius vitam et mores semel ipsa probaris,

Mox hunc constanti pectore semper amas.

Vt mirum nil sit, siquis constanter et ipse

Vnam te sancte deveneratus amet.

29. AD FLAMMETTAM SODERINAM

Nec facie inferior pulchrae, mea flamma, Dione es,

Ingenio nec par culta Minerva tibi est.

Tale autem carmen pangis doctissima, quale

Ipsa cohors Phoebi pangere docta solet.

Atque ad fortunae tanta ornamenta animique,

Tota quibus mire conspicienda nites,

Accedit, quod te efflictim iuvenesque senesque

Pectora succensos deperiisse iuvat.

Nam de me tibi quid pergat mea musa fateri?

Vror io, o, remove saeva puella faces.

30. AD FABIVM SEGNIVM

Viderat Idalios iam iam Venus aurea lucos

Angelium celeri deseruisse fuga.

Viderat et pulchrae desertum ab amore puellae

Praeterea levibus ludere nolle modis.

"Scilicet hunc nostri nostrorumque (inquit) amorum,

Contactum et flamma iam pudet esse mea?"

Spiculaque e pharetra maculoso lurida felle

Sumit et adducta librat ab aure manu.

Illa volant feriuntque simul, caecasque patentis

Pectoris in latebras insidiosa ruunt.

Tum Dea tabifici consumptum peste veneni

Increpat et celsa ridet ab usque Papho.

"I nunc et nostras audax contemne sagittas;

I nunc et saevas excute corde faces".

Deinde quaterdenas inclusum carcere luces,

Ora miser lachrymis dum rigat, esse iubet.

Segnius interea Aonii vetus incola montis

Subvenit et celerem fert miseratus opem.

Ille etenim iratos cantando placat Amores,

Ille sua Paphiam mulcet et arte Deam.

Suadet odoratos fundentem ille undique flores

Angelium donis accumulare novis.

Qui nunc ingenti vatis de munere laetus

Consueto nitidum vestit honore caput

Amissasque genis inducit mollibus umbras,

Gaudet et Idalia fronde virere comas.

Quin positis novus exuviis nitidusque iuventa

Exilit et blandus carmina blanda canit.

Quasque potest dignas, Segni cultissime, grates

Solvit et aeternum se dicat ipse tibi.

31. DE CARMINE POMPEI ARNOLFINI AD MVSAS

Hos versus, Nymphae Aonides, Iovis aurea proles,

Haec Arnolfini carmina culta sui,

Quae vos Pierio puerum docuistis in antro,

Esset ut Hetrusci gloria magna soli,

Angelius querna vobis incisa tabella

Ante aram media laetus in aede locat.

Carminis et vestri repetens promissa fidemque

Orat et interea versibus hisce suum

Sponsorem appellat: cui vos dependere par est.

Quando mendaces non decet esse deas.

32. AD PHRYNEM

Si tandem praestare mihi te, candida Phryne,

Et facilem et gratam tanto in amore potes,

Possum ego vel duros pro te perferre labores

Ac tibi tum noctes tum vigilare dies.

Verum dum simulas quasi non praesenseris unquam,

Quam meus et fuerit quamque sit altus amor,

Ipse tacens rationem ineo, qua ponere curam hanc

Possim et tam duro colla levare iugo.

33. AD PHRYNEM

Inspexti siquando oculos, pulcherrima Phryne,

Ipsa meos, mi omni pectore sensus abit.

Ingentique animus perculsus vulnere amoris

Exilit et circum lumina amata volat,

Ac tibi nunc malis, roseo nunc perditus ore,

Nunc in purpureis insidet usque genis,

Quod si tum moriar (quanquam illa beatior est mors

Vita omni atque ipsis invidiosa deis)

Diceris miserum misere occidisse: neque istum

Rumorem de te fama tacebit anus.

34. AD AMYLLAM

Dum tu inter sylvas glandem lectura moraris

Ac sine me longos ducis Amylla dies,

Et nunc pendentes spectas de rupe capellas,

Et nunc lanigeras laeta tueris oves,

Confeci calathumque tibi fusosque columque,

Qualem nec Mopsi filia dives habet.

Praeterea strophiumque et acus speculumque paravi,

Contextamque ingenti arte periscelidem.

Quae nunc dona a me pulcherrima flagitat Acme,

Vtque habeat quid non pollicita illa mihi est?

Sed non ante feret, quam tu iam monte relicto

Ostendes, quanti munera nostra facis.

35. DE AMICA PHOLOE

Hac mihi venturam sese promiserat hora

Setosi Pholoe membra perosa viri.

Nec certe prius illa fidem mentita fefellit,

Cum voluit certas ponere certa notas.

Nunc tamen in longum nostros producit amores

Improba, nec certo tempore certa venit.

Ast ea nocturnas horret si forte tenebras,

Audeat e thalamo nusquam ut abire suo:

Ne vos tam fidam, o umbrae, terrete puellam,

Et cadet ad vestros hostia pulla focos.

Fallor? an emoto sonuerunt cardine postes,

Obiiceque exempto iam patuere fores?

Sic est. Vos igitur manes umbraeque valete,

Et facite haec redeant gaudia saepe mihi.

36. AD LAVRAM PVELLAM

Qualia ab arboribus pendent sua mala novellis,

Non matura quidem, sed nec acerba tamen,

Qualia vernanti fundunt se margine ab omni

Fraga et purpureo grata colore rubent,

Pectore se tales fundunt tibi Laura papillae,

Tales et malae, talia labra rubent.

O felicem igitur, vernanti ex arbore quisquis

Talia mala manu, talia fraga leget.

37. AD DELIAM PVELLAM

Invidet hos oculos tibi Iuno, haec brachia Pallas,

Hasce Venus mammas, hos Thetis ipsa pedes.

Qui te igitur spectat felix, felicior est qui

Tangit, semideus qui oscula ab ore rapit.

At quisquis fruitur, quisquis, mea Delia, tecum

Secubat, hunc nemo iam neget esse deum.

38. AD AMYLLAM

Hic tecum, mea Amylla, ad aquam dum sola redibas,

Quivi olim solus dulcia verba loqui.

Hic viridis quondam ramis contectus olivae

Perditus invitae basia rapta dedi.

Hic tibi, mi dulceis offers dum blanda racemos,

Inieci cupidas pectora in ista manus.

Hic ego nunc, eheu, moriar desertus oportet,

Vt, quae sunt vitae, sint monimenta necis.

39. VOTVM AMYLLAE NVBENTIS

Has violas, hos narcissos, haec lilia vobis,

Naiades, atque horti cana ligustra sui

Spargit, et ex imo fundens opobalsama limbo,

Hos inter socias ducit Amylla choros.

Quod si congressus cupidi perferre mariti

Et dulceis poterit sustinuisse vices

Incolumis, prima subeunt quas nocte, quotannis

Cinget odorata limina vestra rosa.

40. PERSOLVTIO VOTI

Congressus quoniam cupidi tutissima amantis

Pertulit, ancipites sustinuitque vices,

Naiades, hic vobis meritos persolvit honores

Liminaque Idaliis cingit Amylla rosis,

Atque eadem fundet tepidi carchesia lactis,

Stabit et ante sacros agna novella focos,

Si toties posthac nimirum invictus Iolas,

Inter se quoties congredientur, erit.

41. IN EORVM OBITVM, QVI PRO PATRIA CECIDERANT,
EX GRAECO

Qui propriae quondam patriae peperere salutem

Vlti hostes valido comminus ense feros,

Dum pugnant coeuntque simul virtusque pudorque,

Effudere animas pectore quisque suas,

Graecia ne magnis olim parere tyrannis

Disceret, ac foede regna superba pati.

Materno hos Tellus gremio complectitur atque hac

Iupiter esse omnes conditione iubet.

Nil peccare Deum est eventuque omnia fausto

Perficere: haud homini fata cavere datum.

42. AD SE IPSVM

Si te despectum sentis misere atque superbe

Indignisque habitum perspicis esse modis,

Et frustra cecidisse tibi tua verba precesque

In cassumque oculos illacrymasse tuos,

Ecquae praeterea fastus iam signa moraris

Illius? ecquidnam, quo movearis, erit?

Ni te tanta movet, Bargaee, superbia, ni te

Contemptum, debes cui minus esse, doles?

Ergo age, siquando patientia victa dolori

Cedit et ultorem suscitat ira animum,

Obdura, o, tandem et fastidia desine ferre,

Cuius te immerito perditus ussit amor.

Nec te irrideri patiare inhonestius, et, quae

Fecisti misere tanto in amore miser,

Omnia nunc tandem oblitus committe procellis,

Nec posthac, quae te non amat, ullus amet.

43. AD FLAMMETTAM SODERINAM

Erinnam Sapphoque suas ad sidera ferre

Graecia sic quondam est laudibus ausa novis:

Illam ut divino longe praeferret Homero,

Huic nullum e Lyricis diceret esse parem.

At vero, legit excultum cum Tuscia carmen,

Quod tu tam docta scribere sueta manu es,

Sic te praecunctis aliis miratur, ut uni

Iam tibi nec vatem praeferat ausa suum.

Tum, quoniam vitae probitate excellis,

Habendam Inter Pierias te putet esse Deas.

44. AD EANDEM

Ex oculis istis, ex ista incendia fronte,

Ex isto ardentes protinus ore faces

Ventilat atque adeo flammas spargitque rotatque,

Ex isto tantum nomine saevus Amor.

Ipsa igitur licet usque alio tua lumina flectas

Et faciem velo liberiore tegas,

Vrimur, heu miseri, tamen atque absumimur omnes,

Nomine quorum aures personuere tuo.

45. AD GHERARDVM SPINIVM

Ad Soderinam, Spini dulcissime, cum me

Iussisset secum Laelius ille tuus

Ire salutatum, magno inflammatus amore

Porrexi victas victus et ipse manus.

Tum, simul ac sensi tam docte et dulce loquentem,

Tam suaves numeros scribere tamque bonos,

Quando una et forma excellens et sanguine avito,

Excellit tantis dotibus una animi,

Vnam etiam merito admirans hanc esse putavi,

Cui soli explerit Thespias unda sitim.

46. AD HIERONYMAM ARAGONIAM

Dii tibi nascenti cunctas Hieronyma dotes

Certatim larga contribuere manu.

Nanque hinc Roma potens, illinc Hispania natam

Innumeris regum clarat imaginibus.

Ingenii cultus mox accessere supremi,

Quaeque unam Superis antetulisse queant

Ornamenta animi, et pulchrae immortale iuventae

Forma decus, quales credimus esse deas.

Salve igitur, salve heroum certissima proles,

Salve olim heroas progenitura parens.

47. GALATEA ECLOGA I
AD VINCENTIVM MALPILIVM

Quas dederit lachrymas Corydon, quas pectore voces

Fuderit, absentes solus dum luget amores

Histonii Corydon, magni et regnator Aquini,

Temporibus dubiis unum quem maximus Alcon

Amnis ad Eridani laetissima pascua campos

Miserat, ut late sylvas ditione teneret,

Si vacat atque humilem non aspernaris avenam:

Accipe Malpiliae gentis decu, accipe; quod nos,

Quo memorem gratumque animum testemur et omni

Enitamur ope, ut tam clarum nomen in oras

Luminis e nigri tenebris se vendicet Orci,

Nunc demum ornatis carmen describere chartis

Iuvit et argutas numeris iterare querelas,

Quas quondam aerias sic ille exprompsit ad auras.

"Infelix Corydon, hic te pulcherrima flentem

Deseruit, patrios petere cum moesta penates

Atque ad Theleboum sedes Galatea rediret.

Illa olim Galatea, tuos quae sueta labores

Lenire et tristes animo depellere curas,

Aut tecum incautos fallebat arundine pisces,

Aut summos rara cingens indagine saltus

Laeta sequebatur lepores damasque fugaces,

Atque inde in molli discumbens gramine suavem

Propter aquae viridi labentis ab aggere rivum,

Levia fundebat riguam per membra quietem.

At nunc Sirenum scopulis sese abdidit altis,

Multifidamque illic nymphae ad Sebethidos undam

Vsque latens, fratrem letho suspirat ademptum.

Immemor et nostri reditus non cogitat ullos;

Luminibus nec saeva suis flavoque capillo

Parcit et, insanis plangens innoxia palmis

Pectora, supremi leges et iura Tonantis

Accusat damnatque deos, quod funere acerbo

Sustulerint iuvenem primo sub flore iuventae.

Heu heu quid tantum iuvat indulgere dolori,

Immitis Galatea? quid oscula eburna genasque

Percutere? et capiti immeritos discindere crines?

Ille iacet precibus nunquam reparabilis ullis.

Nec sentit gemitusve tuos, lachrymasve cadentes.

Sed iam conciliis divorum adscriptus utrosque

Defigens oculos in nos, mortalia temnit.

Quin igitur potius tantorum oblita dolorum

Et nostras miserata preces Galatea revisis,

Quo se vorticibus latos diffundit in agros

Eridanus coeli decoratus sedibus amnis?

Hic tibi perpetui surgent de gramine flores,

Liliaque et violae cultique rosaria Poesti.

Hic etiam media ludet tibi parvulus aula

Curarum Thelgon requies iucunda mearum:

Quo nemo in terris puero festivior alter

Seu saltat, seu molle canit, ducitve choreas.

Illum ego blandum ulnis persaepe amplexus apertis

Osculor illacrymans ac, dulci voce parentem

Dum vocat, ingenti penitus consumor ab igne.

Nam sine te Galatea mihi non tempora vitae

Grata fluunt, sine te feries non prospera rerum:

Non urbes, non ipsa meum lustra alta ferarum

Delectant animum. Verum, ut nemora invia taurus

Odit et amissa misere dolet usque iuvenca,

Sic ego te, quoquo solum vestigia ducunt

Me mea, tam procul hinc absentem conqueror. Eheu

Conqueror. Et surdis iactans verba irrita ventis

Experior nil dulce mihi, quin omnia sordent.

Sordent et nuper deducta ex hoste trophaea,

Quae tibi iandudum gestit Ticinus et ingens

Narrare Eridanus; nec non super aggere ripae

Extruere aeterni nobis monimenta laboris.

Hinc et nympharum ridens chorus omnis et una

Venantum caetus miro compulsus amore

Grata tum occurret, feret et lectissima dona.

Tunc ego cervorumque greges venatus et apros

Obvius adveniam, cupideque amplexus amantem

Oscula mille feram roseis impressa labellis.

O Corydon, felix Corydon, si gaudia, quae nunc

Tute tibi fingis, cepisse immensa licebit.

Scilicet his sylvis haud fortunatior ullus

Venatorum altos posthac cantabit amores.

48. DAMON ECLOGA II
AD LAELIVM TORELLIVM

Flagrabat magno quondam Damonis amore

Chloris Hamadryadum non ultima, quam pater Aegon

Doctus arundinea modulari carmen avena

Erudiit multaque insignem reddidit arte:

Seu cantu certare velit pedibusque choreas

Plaudere, seu celeri Nymphas praevertere cursu,

Lethalique procul iaculo transfigere capras,

Imbelles capras, summis dum rupibus haerent,

Aut sese ex alto revolutae in cornua librant.

Flagrabat Chloris, tristesque miserrima curas

Lenibat moestis animum solata querelis:

"En mihi contemptique arcus spretaeque pharetrae

Ante pedes, dum me ipse fugis, pulcherrime Damon,

Deflentemque tuo nunquam dignatus amore

Et nemorum latebras et inhospita lustra ferarum

Me sine solus obis, et in acres irruis ursos

Aggrederisque apros: ah, te ne vulnere laedant,

Ah, tibi ne validae frangantur dentibus hastae.

Certe ego fida comes, nec tanti ignara pericli,

Haererem lateri atque illatos comminus ictus

Exciperem gremioque tuo exanimata iacerem.

O, mihi contingat praedulci occumbere letho,

Optato letho, quo nec felicius ullum

Esse genus possit vitae. Tum denique Damon

Et mea magna fides et amor tibi cognitus imo

Tristia nonnunquam eliceret suspiria corde.

Forsan et extinctam tecum miseratus amantem

Extrueres moestum summa sub rupe sepulchrum,

Invida praeteriens qua quondam filia Mopsi,

Inscriptum legeret vicino in cortice carmen:

Haud tota interii Chloris, nam maxima nostri

Semper erit pars, incolumi Damone, superstes.

Sed quid ego, heu, miserae mihi ludicra somnia fingo?

Somnia, quae tenues venti dilapsa per auras

Dispergunt. Illum multae optavere puellae

Naiades, magnis quamvis e regibus ortae.

Et tamen haud unquam amplexu thalamoque potitae

Dulcia purpureis fixerunt oscula labris.

Non Dryope, non laeta Thoe, non candida Protho,

Non et Callirhoe Tyberi genitore superba,

Non Ephyre atque Opis soror, Eridanitides ambae,

Ambae auro et pecudum praestanti vellere dites.

Sed mihi nil obstant haec omnia. Perditus ille,

Ille puer, nostros toto qui pectore sensus

Abstulit et caeco patefecit vulnere venas,

Insidet assidue cordi, nec talia curat

Saevus amor, magnos in me dum suscitat ignes.

Quanquam, o, sed Nymphas nobis licet heroinas

Praetuleris, etiamne tuo prohibebis amore

Crudelis Damon? etiamne arcere parabis,

Quo minus in sylvas vestigia nota sequamur?

Certe ego, cum libuit nostras deducere in oras

Auribus ignotos Latiis numerosque pedesque,

Saepe tuas lyrico percurri pectine laudes.

Tum docui quibus insidiis, quibus artibus olim

Decipias acresque feras pictasque volucres,

Quoque modo informes mediis in vallibus ursos

Ipse queas solus prosternere tutus aprosque.

Nec me carminibus Phyllis, nec blandior Aegle

Aequiparat, quamvis tenues inflare cicutas

Docta Aegle, quamvis celebris per compita Phyllis

Agrestem querula moduletur arundine musam.

Invidus (et memini) cum me tua facta canentem

Eridani ad ripas saepe audivisset Amyntas,

Agrorum quondam et pecudum praedives Amyntas,

Pinguia cui gelidi parebant pascua Sarni

Inarimeque ferax latisque Insubria campis.

- O, mea si tali celebres decora inclyta cantu

Nympha (inquit) comites inter non ultima nostras

Ipsa eris, et Beroe cedet tibi Phyllodoceque -.

Ipse tui sedenim iam tum me ceperat ardor,

Iam tum flamma vorax penetrarat ad usque medullas,

Intonsis ut sola meos testarer amores

Montibus et teneris incidere falce iuvaret

Arboribus laudesque tuas, tua nomina Damon.

Quin ego cum calathis olim tibi lilia plenis

Purpureasque rosas immortalesque amaranthos,

Narcissumque crocumque et suave rubentem hyacynthum,

Horrida dum saevis Aquilonibus rigarent,

Ausa offerre tuum venissem credula ad antrum,

Sic perii, sic ipsa meo de pectore cessi,

Haeserit ut mediis vox faucibus, et, mihi quae iam

Ipsa diu mecum versans blandissima noram,

Immemori exciderint toto de pectore verba.

Sed vos, o Dryades, quaecunque notavimus altis

Carmina corticibus, nostros delete furores.

Forsan et una illum memori de mente fugabo".

Haec simul aetherias Chloris iactavit ad auras,

Oblita infelix serae decedere nocti:

Accurrere piae non una e valle Napaeae

Et secum moestae duxere in tecta dolentem.

49. GLYCE ECLOGA III
AD BACCIVM VALORIVM

Extulerat medio iam se nox frigida coelo

Laetaque foecundo spargebat gramina rore,

Cum sua formosae perculsus amore puellae

Limina deseruit Lycidas venator et illa,

Illa, imo quae corde prius celaverat, altis

Montibus et caecis detexit vulnera sylvis.

Tu vero, tu, cuius amor mihi crescit in horas,

Valori, et nostro solus iam pectore regnat,

Ceu quondam arentes stipulas cum corripit ignis,

Exiguus serpit primum, mox clarus ad auras

Effert se victor lateque incendia miscet:

Accipe et haec Lycidam mecum miserare dolentem.

"Hos, o qui luctus referat tibi somnus ad aures,

Saeva Glyce, meque ante tuos nunc sistat ocellos,

Horrida flebilibus rumpentem saxa querelis?

Certe ipsam dirae non te peperere leaenae,

Non tibi praebuerunt immites ubera tigres,

Vbera, quae saevos accendant pectore sensus.

Quin ego, te quoties venientem laetus ad antrum

Ipse meum vidi: nostri ne hanc ulla doloris

Cura habet? an ne alios (dixit) suspirat amores?

Ac, nisi me miserum iam tum praecideret ingens

Verba timor: formosa Glyce, miserere furentis,

Dixissem, miserere. Tuum mors, o, mea certe

Crimen erit, crimen tantum non ulla tacebunt

Secula, non ullae terrarum atque aequoris orae.

Hoc ipse, intonsos quoties indagine colles

Venator, quoties canibus lustra horrida cinget,

Inscripta tantum testabitur ilice crimen;

Hunc sylvae, hunc montes, hunc saxa amnesque loquentur

Interitum et Lycidan extinctum animalia flebunt.

Flebunt et pharetrae, flebunt et retia, et arcus,

Atque canes, et te crudelem saepe vocabunt.

Sed tu, scilicet has lachrymas contemnere sueta,

Has voces atque haec imi suspiria cordis,

Nil, o dura, preces, nil o mea munera curas,

Munera, quae multae frustra cupiere puellae.

Quin etiam ingenti fastu nos despicis, omnem

Quod vitam in sylvis inter spelaea ferarum,

Noctis et insomnes sub dio ducimus horas.

At non cultorem nemorum Venus aurea Adonim

Sprevit et amplexus setosaque brachia fugit.

Nec tamen ille suas celebravit arundine laudes,

Quas canerent olim summis in montibus ipsae

Et Dryades Nymphae et Satyrorum incondita turba.

Me vero in primis dulces aluere Camoenae

Cinxeruntque edera, felici et baccare frontem.

Ac tu, si verax non est mentitus Amyntas,

Nescio quem Dorylan tamen (hei mihi) credula praefers,

Idaeum Dorylam, cuius mendacia linguae

Turpia tam multas iam decepere puellas.

Eheu, saeva Glyce, nostrae te sibila cannae

Nulla movent, nostrae solam te carmina Musae

Nil capiunt ingrata. Tuas ego marmore laudes

Incidi et longum victurae in cortice quercus

Ipse meos iterans questus et verba notavi,

Quae legisse queant longo post tempore Nymphae,

Dum venantur apros, dum cervum ad retia trudunt.

Atque eadem, ut canerem de se, quid non mihi Leuce

Pollicita est? Leuce flavos exculta capillos,

Nigra oculos Leuce, niveas Leuce alba papillas?

Quid non Arctobali, quid non formosa Lycotae

Filia? pelliti quid non Amaryllis Iolae?

Divitiis omnes, omnes et sanguine clarae.

Nec minus Autonoe, qua doctior ulla Camoenas

Non colit, unum ardens meme admiratur et unum

Suspirans versusque meos, mea carmina laudat.

Et tibi (quis credat?) nunc invidet aemula seque

Iactat et ante omnes te despicit illa puellas.

Tu tamen (heu) nimium confidis imagine formae.

Nec fore iam credis, facies ut candida rugas

Contrahat et flavum mutent tua tempora crinem.

Et rosa, purpureo quae se commendat honore

Mane virens, multo languescit pallida sole.

Languescunt violae, languescunt lilia, cum se

Extulerunt primum et canas liquere pruinas.

Sic etiam, forma quae nunc anteire Napaeis

Diceris, amisso flebis mox flore iuventae.

Et veniet (mihi crede) dies, cum te quoque saevus

Vret amor, cum te dolor ulciscetur amantem.

Sed quid ego haec surdis nunc conqueror irritus auris,

Irritus et ventis tantum mea vulnera pando?

Illam, illam infelix, illam, dum sola vagatur

Montibus et suaves beneolenti e gramine flores

Sola legit, sola et gelidi prope fluminis undam

Nunc dulces somnos, frigus nunc captat opacum,

Illam (inquam) aggressus molli prece flectere nitar.

Heu quid agam? extremi iam nunc libet orbis ad oras

Ire mihi et penitus gentes intrare repostas,

Quae diram ingluviem miserorum sanguine pascunt,

Et primum egressos lacerant in littore nautas.

Tum mecum morietur amor, tum denique, quae me

Paulatim absumunt, incendia saeva quiescent.

Ah Lycida, Lycida, quoties, dum pectore curas

Volvis et ingratos defles male sanus amores,

Haec eadem suesti tibi fingere somnia, quae mox

Ventorum rapidae ferrent abolenda procellae?

Quin potius, si fata urgent te saeva, iacentem

Hic abicis dirasque tuo de sanguine fauces

100

Magnorum infelix pergis saturare luporum?

Tu laetare Glyce nostra saevissima morte,

Laetare, et quoties alta sub rupe sepulchrum

Aspicies, dic: iste locus mea gaudia servat,

Saevitiae locus iste meae monimenta tuetur.

105

Iamque vale; atque alium, qui te canat, improba quaeras".

50. EVAGEE ECLOGA IIII
AD PHILIPPVM MELIORIVM

Abdiderat montes sese venator in altos

Atque inter densas nemorum moestissimus ornos,

Qua rude frigenti stringit latus Alsula rivo,

Innixus scopulo lachrymas fundebat Amyntas

Et pulchram Evageen secum plorabat ademptam,

Evageen, magnum Lygurum decus et cui quondam

Aesis et aeterno devinctus amore Metauro

Paruit et rapido subsedit flumine Tybris.

Ipse eadem cum mane, eadem cum frigida terris

Nox erat, infelix gelidas iterabat ad auras

Et nemus, heu, miseris conquestibus omne replebat.

"Lugete o Dryades mecum, o lugete Napaeae:

Crescat et e vestris lachrymis ipsa Alsula et ipsae,

Ipsae orni crescant quercusque et gramina, et uda

Virgulta umbrosa protendant brachia valle,

Cunctaque testentur nostrum depasta dolorem,

Dum pratis insuetus oves avertit amaror,

Dum mutata dolent tenerae dumeta capellae

Atque infelicem referunt in lacte saporem,

Dum mirantur apes casiamque crocumque rubentem,

Atque thymum atque alio saturata sisymbria succo,

Et pressas tristi distendunt nectare cellas.

Lugete o Dryades mecum, o lugete Napaeae.

Occidit Evagee pulcherrima Neptunine.

Evagee nostrae spes una et sola senectae

Occidit. Et ruris, quicunque erat, huius honorem

Abstulit evertitque omnis mihi gaudia vitae.

Scilicet id fuerat, bis sex quod mensibus actis

Suasit ab Alphea discedere protinus urbe,

Vt te lugubri aspicerem miseranda feretro

Efferri atque tui pars maxima funeris essem,

Contegeremque atro frigentia membra sepulchro.

At non haec olim nobis promissa dedisti

Evagee, non haec durissima tempora, non hos

Tum mihi praedixti luctus, cum magnus Acestes

Mitteret, aequoreas qua labitur Arnus in undas,

Tuque tuo invitum discedere ab ore videres

Praeceptisque meum munires provida pectus,

Quasque dabas prudens, ceu sancta oracula, voces

Observarem omnes et singula mente notarem

Consilia, ex animo quae nunquam oblivia, nunquam

Eluet ulla dies, quamvis longissima, nostro.

Non ego tum tantos potui mihi fingere casus

Evagee, non tantum unquam sperare dolorem.

Quamvis certa mihi luctus praesaga futuri

Signa daret Therapon, cum densos abiete lucos

Caederet et piceas alto de vertice pinus

Deiiceret montisque ferus iuga pulchra comantis

Vastaret, nostris qui plurimus imminet arvis.

Quin potius nil illa timens portendere triste

Omina, diis superis faciebam vota meaque

Saepe manu cumulans ingrata altaria donis

Spondebam innumeros posthac tibi credulus annos.

Atque adeo demens tempus iam iam affore rebar,

Cum tibi, quos olim foecundos abstulit agros,

Redderet insonti, Latiis qui praesidet oris

Pastor et ingentes rerum moderatur habenas,

Atque volens facilisque omnes tibi linqueret arces,

Munitas arces et pinguia regna Camertum.

Et nunc ipsa iaces, nec iam dignare vocantes

Tendentesque manus populos ad sidera utrasque,

Dum miseris miseras implent ululatibus urbes,

Et vocem montes, vocem nemora alta remittunt.

Te variae Bacchi lynces, te saeva leonum

Semina et hirsuti lugent in saltibus ursi,

Aprique thoesque atque effera pectora damae.

Flent fontes, flent stagna tuum, flent flumina tristem

Interitum et lachrymis tellus madefacta tepescit.

Hinc seges incultis squalet moestissima campis,

Squalent foecundum sitientia pabula rorem,

Amissumque decus passim violaria moerent.

Moerent tota suis virgulta exuta corymbis,

Et pecus infelix deserta in valle pererrat:

Vbera nec referunt sera iam nocte capellae

Plena, nec ad caulas redeuntem laeta moratur

Ipsa suam atque aliis secernit bucula matrem.

Omnia sunt macies, sunt omnia luridus horror,

Sunt tenebrae et tristis lethi pallentis imago.

Ipsa haec, quae quondam mihi frigida rura placebant,

Nunc odi et, dulces obii quos saepe recessus,

Dum medium curru sol aureus occupat axem

Omniaque argutis resonant arbusta cicadis.

Odi orno, odi et platano, odi aesculo alta

Contecta et radiis non pervia lustra coruscis.

Sordent et vivo confecta sedilia saxo,

Sordet et, annosa quae sese ex ilice fundens

Cum strepitu raucum ciet unda e margine murmur.

Quin ego, iandudum posui quas ordine fagos

Ipse tibi et teneras consevi, heu, nescius alnos,

Evertam immeritas imis radicibus omnes

Et sylvam aggrediar crudelibus urere flammis.

Ah miser, ah, quo te mentis rapit aestus Amynta?

Nonne vides gemitus lachrymasque ut spargis inanes?

Quin igitur potius viva te fluminis unda

Abluis? et precibus manes venerare sepultos?

Forsan et haec olim venient ad sacra, tuique

Vanescent tristes illo post tempore luctus".

51. AD IOSEPHVM BOCCAM

Quod te Pierio laudum spes maxima thyrso

Percussit miroque animum calefecit amore,

Clare puer, multo meme mihi charior ipso,

Laetor et has imo nunc demum e pectore voces,

Quas ingens expressit amor meus, edere cogor.

Sic cum carceribus laeti exiluere iugales,

Cunctorum primos inter comitatur euntem

Plausus equum, celeri sic in certamine cymbam,

Quae prior effugit metaeque anteacta propinquat,

Hortantur turbae et vim animis praestantibus addunt,

Aurea dum voces Divorum ad limina tollunt

Virtutique omnes una plauduntque faventque.

Non te nobilitas ingens, non magna tuorum

Gloria, non clari virtus spectata parentis

Inflavit ventoque animum tumefecit inanem,

Quo minus et Musis et Phoebo deditus uni

Tendere Parnassi salebrosa ad culmina gressum

Discuperes vatumque illic avidissimus omnes

Percipere aeternas et pectore condere voces.

Quaque alii lusu soliti se dedere inani

Aetate et vigiles studiorum odisse labores,

Ipse unus per te veterum monumenta virorum

Carminaque assidue multos servata per annos

Suspiceres et noscendi rapereris amore

Quos pius Aeneas captae post ultima Troiae

Excidia et flammas, totus quibus arserat orbis

Terrarum, Siculis cursus iteraverit undis;

Quas coeli pelagique minas erroribus actus

Pertulerit, diras quasve ille accesserit oras,

Cum miseram Didonem igni consumpsit iniquo,

Cum subiit manesque imos atque infera Ditis

Regna et felices potuit eum visere campos,

Elysios campos, sedes ubi certa quiesque

Nos manet, integre quicunque exegimus aevum

Et Lethem sine labe pii tranavimus amnem.

Praeterea superas rediens ut sospes ad auras

Venerit in Latium et Laurentia Tybridis arva

Et miseri casus defleverit unus acerbos

Pallantis primo rapti sub flore iuventae,

Vtque atram mox iram ultus magnumque dolorem,

Et puerum Lausum, quo nec formosior alter,

Nec virtute animi praestantior induit arma,

Et Lausi genitorem et Turnum occiderit hostem,

Exposcens meritas inimico a sanguine poenas.

Sed quid ego haec memorans primae incunabola vitae

Percurro et notis iandudum versor in actis?

Nam quis te potior culti Ciceronis alumnus

Aut fuit, aut certe posthac erit omnibus annis?

Quis fictas autem causas facundius egit?

Aut scripsit meditans ornatius? Haud tibi iam tum

Defuit ingenium puero, non culta supellex

Verborum, non delectus, non copia, non ars

Orantis, mentesque hominum, sensusque moventis

Ducentisque omnem quoties libuisset in iram,

Clementemve animum. Quae fulmina, Iupiter, et quas

Ipse faces tonitrusque oculis atque auribus hausi?

Improba persequeris dum crimina sontis et acri

Tristior exterres vultu et sermone nocentes?

Aut cum virtutes imitandaque facta bonorum

Concelebras coelique effers ad sidera laudes?

Non ego susceptae culpae mihi conscius ipsi

Non timui faciemque atro pallore notavi.

Atque adeo interdum, si quod gessisse videbar

Praeclarum facinus, mire laetatus abivi.

Quin mihi succensum magno virtutis amore

Sensi animum, vitii prorsus scelerumque rebellem,

Excultae tantum poterat facundia linguae

Et tua sermonis praesens suadela Venusque.

Ergo age, clare puer, postquam largissima quondam

Effudit natura tibi gremiumque sinusque,

Cuius ope immensos suetus superare labores

Ardua doctarum subiisti templa sororum,

Ambrosia et dulci saturatus nectaris haustu:

Ingredere et nunc iam magnis accingere coeptis,

Quae decus aeternum domui, quae nomina genti

Clara tuae pariant famamque in secla propagent,

Ingentes et opes cumulent, nec plurima avitis

Non addant titulis monimenta insignis honoris.

Ac velut Eridanus mediis e montibus altus

Volvitur Insubrumque inter fluit arduus amnes

Et summas oriens exaequat flumine ripas;

Cum tamen ingessit Ticinus et Addua fluctus

Plena suos, ruit ille ingens per rura minaxque

Et tandem Adriacas victor supereminet undas:

Sic quoque erit, cum te sublimi in sede locatum

Consulet et titulis multis et honoribus auctum

Demittet reducem ad sedes patriosque penates

Virtutum iudex et testis Roma tuarum.

O ego tunc imo (superem modo) pectore quanta

Gaudia concipiam? quanto mihi concita motu

Laetitia exultent praecordia? Non pater ipse,

Ipse tuus pater insignis probitate manuque

Strenuus et multa notus virtute, nec ipsa

Ipsa magis mater laetabitur et sibi plaudet,

Quanquam ambo tete miro amplectantur amore

Atque suis (veterum licet hic exempla parentum

Perquiras fastosque omnes ex ordine volvas)

Charior haud alius fuerit genitoribus unquam.

Perge igitur teque in summo iam culmine siste,

100

Vnde una ostentat tibi maxima praemia virtus.

52. PETRI ANGELII BARGAEI VARCHIVS

Ad celebres Arni ripas et littora Daphne

Nympha erat, Hetruscae cultrix non ultima vallis,

Quam vetus e summo despectat Faesula clivo

Et mediam inducta Mynio secat avius unda.

Illa quidem non apta colo tenuique Minervae

Iam tum, cum virgo primis floreret ab annis,

Vna sed Aonias inter celebrare sorores

Nata choros, totum Phoebo sacraverat aevum,

Grata Deo blandisque comes gratissima nymphis.

Haec clari ad tumulum Varchii (namque ipsius atro

Condiderant Varchii manes atque ossa sepulcro

Pastores) Varchii manes deflebat amatos

Et tristem Assyriis spargebat odoribus urnam

Ipsa suo fundens tales e pectore questus:

"Heu quis tam duro supremam in funere vocem

Voce sua et lachrymas lachrymis sociabit amicas?

Vos liquidi fontes, vos cultae flumina vallis,

Vos aurae ventique leves, qui, dum fera passim

Saevit hyems, gelida spirantes amnis ab unda

Editis umbrosas inter vaga murmura sylvas:

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Hoc erat, hoc, patula quod ab ilice garrula cornix

Praedixit persaepe, meum cum Phyllis ad antrum

Docta, nec hirsuti coniunx non culta Lycotae,

Crinibus effusis in mollia terga venirent

Et mihi vernanti legerent de flore corollas.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Heu quis tum mentem miserae Deus abstulit? heu quis

Avertit sensus omnes mihi, cum tua, Varchii,

Instaret iam summa dies? quod numen, iniquum

Offudit tenebras oculis? ne moesta viderem,

Quam tibi fata vicem, quam sidera saeva pararant,

Pro dolor, extremam vitae irreparabilis horam.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Nec tamen, interea ni mens mihi laeva fuisset,

Signa dabant obitus Dii non obscura futuri,

Cum coelum assiduis operirent nubibus et cum

Sole dies, astris nox intempesta careret

Et pluviis auctus flueret brumalibus Arnus.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Ah Daphne infelix, quid tum? si praescia luctus

Ipsa tui, tantos casus multo ante videres?

Nam nec rupta semel saevae subtegmina Parcae

Instaurant nentes, nec quem statuere supremum,

Praeverterit finem moriens, aut protulit ullus.

Orassem Divos, cumulassem altaria donis,

Consumpsem totas illic ego perdita luces.

Atque oculos, iam iam media cum morte natantes

Et solem et coelum convexaque sidera linquunt,

Ah misera his saltem manibus componere possem.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Quis nunc, quis teneros imis in vallibus agnos

Cantet et excelsa pendentes rupe capellas?

Quis rores gelidasque nives, quis frigora et aestus,

Fluminaque et fontes, refluentemque aequoris undam,

Et tonitrus, et praecipiti cum grandine nimbos,

Et rerum caussas, et primi exordia mundi

Explicet? heroasque memor describat Hetruscos?

Quis Thyrsim ad fagos? veteres Amaryllida ad ornos?

Ad corylos Daphnem? ad myrtos invitet Iolam?

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Ipsa suis, Varchi, tete spoliata racemis

Vitis et amissa laurus Parnassia bacca

Flevit, et excultos edera cingente capillos

Hinc illinc capiti tristes haesere corymbi.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Ipse etiam frontem manibus percussus honestam

Lugubresque notas vocesque iteravit Apollo.

Inque cavis Nymphae carmen scripsere comantis

Corticibus pini atque aeriae cyparissi,

Esset ut in cineresque tuos et amabile nomen

Aeterni luctus, aeterni testis amoris.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Te Satyri Panesque, leves te, candide Varchi,

Suspirant Dryades atraque in veste Napaeae.

Inque antris specubusque imis in vallibus Echo

Muta silet queriturque tacens secum ipsa doletque,

Quod nequeat dulces audire ac reddere voces

Laeta tuas numerosque alludere dulce canenti.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Nec tantum extremi delphin prope littoris oram,

Nec tantum in sylvis sola philomela sub umbra

Luget et ereptos queritur moestissima natos,

Nec quae per scopulos et saxa per avia ponti

Deplorant miserae halcyones Ceyca peremptum,

Quantum Flora tuos obitus, divine poeta.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Quas olim numeris volucres mulcebat amatis,

Quas olim in sylvis versus cantare docebat

Luscinias, nunc illae inter fruticeta sedentes

Certatim ad luctus lamentaque dura loquaces

Hortantur picas quaeque in frondente palumbes

Consuerant quercu raucas iterare querelas.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Quis tibi? quis tantum, Varchi, certaverit unquam

Praeterea? quis labra tuae male sanus avenae

Admorit posthac? cui tantum audere licebit?

Nam, tibi quae suaves edebat eburnea cantus

Fistula, Tyrrhenus quoties inflavit Amyntas,

100

Ante alios nymphis et Pani acceptus Amyntas,

Triste sonat, numeros omnes exosa modosque.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Heu heu tecum una lusus periere iocique,

Hetruscique sales, et honos, et gloria linguae;

105

Tecum una heu Varchi perierunt gaudia vatum,

Sive illos Tiberis, sive illos educat ingens

Permessus, sive Arnus alit liquentibus undis.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum.

Quin etiam gremium lugubri affusa feretro

110

Alma Venus: - Nobis, nobis heu Varchius (inquit)

Occidit et iamdudum ullo sine corpore imago

Elysios inter manes versatur et umbras.

Non illic versus, non dulcia carmina dictat,

Non Heliconiadum latices a fontibus haurit,

115

Vltima sed Lethen oblivia potat ad amnem -.

Ducite perpetuum mea carmina ducite fletum".

Haec Daphne. At densae coelo cum forte tenebrae

Instarent, summum secuit moestissima crinem,

Mitteret ut dulci memorabile munus amico.

120

"Supremumque vale, Varchi vale optime" dixit.