Pantheon

 

Auctor

Est tibi Phebus amor, Clio, quem lata per arva

Insequeris noctesque fugis fuscosque recessus;

Phebus amat lauros, quas inter sepe labores

Deposuit sacros: nec te sedisse parumper

5

Has subter virides (fervent nunc arva) pudebit.

Decantanda michi veniunt tua carmina Mopso;

Sis fautrix, mecumque chelim tu tange Arethuse:

Mopsus enim pellet nebulas a carmine flabris.

Rupis in absconso, Berecinthia, montis agrestem

10

En tibi texebat septam sociatus Aminta

Glaucus, et ardentes lenibant murmure curas.

Ecce secus Tybrim fulvos per prata iuvencos

Ac olidas virga cogebat pulchra capellas

Mirtilis, et Glaucum placida sic voce precatur.

Mirtilis

15

Glauce pater, si lenta salix tibi vimina prestet

Vsque opus inceptum peragas, si semper Amintas

Subsidium prestans his tecum vivat in antris,

Sis lenis nostrisque fave, mi candide, votis:

Suscipe quos cernis tauros, has tolle capellas;

20

Cornibus insignis frons illis, spargere harenam

Spectabis pedibus, lactisque has esse feraces;

Da fontes cantuque fove, da pascua cunctis.

Glaucus

O nimium dilecta michi, iam, Mirtilis, ecce

Non cythisum salicesve vides non aspera dumis

25

Sunt spineta meis; humiles ex vallibus agnis

Herbas porto senex paucis. Nam spernimur altis

In silvis Rhodopes; me spernunt archades omnes.

Preterea, Cacus si viderit, omnia passim

Distrahet in iugulum, dum tristes impleat iras.

Mirtilis

30

Heu! satis hinc video: refugis, mi Glauce, quod optem.

Immemor Alcidis nostri qui, carneus olim,

Cortice dum parvo vectus torpentia circum

Litora Iordanis spectares nunquid ad hamum

Venisset piscis studio detentus inani,

35

Te traxit gregibusque suis prefecit amatis.

An tibi quos gessit soli gessisse labores,

Stulte, putas? Cunctis voluit prodesse creatis.

Tolle igitur: novi quantum tibi prata favoris

Iam servent; hec leta magis quam dudum Aracinthum

40

Viderit Amphyon seu natus Apolline colles

Ysmari et Amphrisum Phebus vel thessala pastor,

Prospicies pecori. Nec desunt munera cantu:

Stat bicolor mirtus qua tu sub rupe sonantis

Tarpeie michi vinctus eris nostrosque per omne

45

Tempus in amplexus venies. Quid carmina servas?

Dic, age; iam patulas aures armenta revolvunt;

Et tu, magne comes, stipulis fac dicta secundes

Vt sonet omnis ager: tibi sit mea laurea munus.

Glaucus

Mirtilis, en vincor; dabimus tibi carmina. Aminta,

50

Expedias calamos: surgant ad sydera versus.

Auctor

Inde pium summa reserans dulcedine pectus,

Sic cantare Iovem cepit genitumque sacrumque

Flamen ut ethereo resonarent carmine valles.

Hinc quibus una tribus deitas connexa moretur

55

Legibus explicuit, silvis plaudentibus; inde

Quis terras undasque maris celumque serenum,

Nocturnos ignes dederit superosque priores

Et Phebi radios, Veneris Trivieque reflexus;

Fluminibus valles qua lege et litora ponto

60

Qua flores pratis et densis arbuta lucis

Sint concessa prius; quo post hec ordine campis,

Montibus ac celsis fluviisque animalia surgant

Atque ferant gressus; quis se per inane volucres

Viribus extollant, quis se reptilia sulco

65

Proserpant humili, quis sulcent equora pisces;

Quis mentes parcasque viris, quis semina glebis

Crediderit primus, sevus quis sanguine terras

Innocuo primus macularit, et inscia primus

Iussit ut in silvas irent armenta gregesque;

70

Quis primus placidas pecori componeret umbras

Quisve ferox primus ferrum molliverit igne

Quisve prior stipulis dederit discrimina vocum.

Acrius hinc culpam cecinit Lycaonis avari

Turbatumque Iovem terris silvasque ferasque

75

Et pecudum genus omne simul sub gurgite mersum

Et cimba tenui vectum cum semine rerum

Deucaliona pium pariter natosque nurusque.

Hinc lapides iactos hominum reassummere formas

Atque giganteam rabiem, cui ponere Olympum

80

Vertice pindareo parvum vel Pelion Osse;

Deiectos colles tandem vanosque superbi

Balatus pecoris, colles saltusque petitos

Narrabat varios pastoribus atque capellis;

Archipatris pugnas sublataque cornua tauris

85

Silvanoque sacrum, quod nondum viderat etas

Vlla, pium, magnos servans sub cortice sensus;

Qualiter hinc etiam campos liquisset avitos

Et magni promissa Dei partumque secutum

Post risum sterilis vetule grandesque paratus

90

Vt genitum iussu superum mactaret ad aras.

Orbatos hyrcos merito flammasque typheas

E celo lapsas silvis vacuasque paludes

Et Cinaram bromio captum vigilasse duabus

Monstrabat natis; aris tum numine raptum

95

Inter se varios claros genuisse gemellos;

Hinc siliquas quibus egra fames compressa furentis

Est apri, fraudesque pie Sophronidis orbo,

Agnum prepositis dum finxit pellibus hyrcum;

Exilium pastosque greges munusque receptum

100

Et reditum claudi, visos et in astra volatus

Et luctam in somnis habitam Stilbonis agrestem

Et clunem tactum pariter nomenque secundum;

Pastorumque dolos et sevas crimine flammas

Invidie puerumque datum memphitibus auro,

105

Visa Pharath nexusque graves dubiosque solutos;

Hincque pelusiacis prefectum messibus Argum

Pinguibus, et steriles quo restaurasset aristas

Iure vel effetos Memphim traxisset amicos,

Tristeque servitium superum post fata nepotum.

110

Inde Foroneum quem sustulit Ysis ab amne,

Nyliacas pestes et nectos gurgite capros,

Errores duros, damnatas sydere harenas

Ac inopes campos, nimium querulosque subulcos

Et saxo latices lapsos et ab ethere panes,

115

Iussa Iovis dum tecta sibi, dum sacra parari

Vellet, et absconsos alta sub nube recessus,

Celso et ydumeo descriptas vertice leges,

Illisas scopulo postquam conflatus Osyris;

Vulnera serpentum, serpentis et irrita visu,

120

Et, canibus campis telis arcuque fugatis,

Agros post equa concessos sorte colonis.

Pastorum veteres cantabat et inde palestras,

Serta ducum, baculos, sedes et frondea tecta

Cespite pre viridi, structum de marmore templum

125

Et morbis assumpta malis armenta gregesque,

Pingue solum fuso grandi persepe cruore,

Aggere nudatas silvas et vellera rapta

Orbatumque ducem pecoris per compita Tygris:

Dispersosque greges septas complesse forenses,

130

Orsa deum sensu complexa et somnia vatum,

Sacra hominum polluta malis reducesque magistros,

Ac ulmis frustra cecinit post premia fixa.

Glaucus

Substitit hic paulum sumpturus pectore vires

Exhaustas cantu Glaucus; post: "O! precor - inquit -,

135

Romulides, maiora canam, date carmina, nymphe".

Auctor

Inde satum Maia celo per nubila lapsum

Cepit, et in Danis tegulas penetrasse canoras;

Cumque patris iussu sacros narrasset amores,

Consensu primo Danis, mirabile dictu,

140

Virginis in gremio verbum sine semine carnem

Factum cantabat, magnum super omnia!, nec non

Virginis infractum decus inde fuisse pudoris

Virginei nascente Deo. Fides ista, precor, sit.

Hinc pedibus pulsare solum cantusque movere

145

Vidisses satyros festasque agitare choreas,

Et faunos nymphasque simul latiasque puellas

Floribus et minio sertisque virentibus omnes

Insignes, dextris et tangere cimbala doctis;

Et dulci quodam tinnitu psallere celum

150

Ac fulgore novo totum splendescere, et ultro

Tum varios pratis circum diffundere odores

Atque novis radiis flavum fervescere solem

Et placidam Phebem fratri coniungere currus;

Rore polos humidos et claro Iuppiter imbre

155

Arentes quondam placide perfundere terras;

Ludere capreolos, cantu dulcesque volucres

Arbustis certare, ignes emittere montes,

Letari valles, grandes insurgere cautes;

Surgere tum dumis ramos bicoloris olive,

160

Serpentes hederas, lauros et crescere palmas.

Quid cedros Libani, crinitas dicere pinus

Litoris adriaci, quid vites usque Falerni,

Quarum antes gemmas effeti fundere visi,

Molliri sentes valide, iuncique palustres

165

Extolli et salices vitree? quid cuncta repandam?

Omnia letitia gaudent et carmine certant.

Solus in absconso Plutarcus tristior antro

Flet misere stauratque domos et limina sera

Firmat ut in cassum temptet post vulnera Codrus

170

Ingressum, sevasque iubet vigilare sorores.

Ipse tamen Glaucus, dum cerneret omnia secum

Letari, faciles fundebat pectore voces;

Et sese ceptis referens, cantabat odoros

Pastores puero portantes thura sabeos

175

Advenisse quidem celeri ad presepia passu,

Sydere dante viam montana per ardua claro.

Huncque per exustas latum referebat harenas

Virginis in gremio genitricis adusque canopos

Et rabidum fugisse lupum mestosque dolentum

180

Balatus ovium cesos ob nequiter agnos;

Hincque globos legum solventem voce Ligurgum

Pastorum in medio puerum, gesta atque priorum;

Inde, Nathan fluvio lotum, monstrasse futuris

Quo lavacro porcos mundaret sorde vetusta;

185

In bromiumque thetim versam pulsosque carones,

Compositos ignes ventos fluctusque tumentes,

Asclepii iussu, manesque umbrasque sepultas

Ad superos remeasse iterum firmabat; et huius

Ostensum dudum quibus artibus usque dolentes

190

Purgentur vicio pecudes, oleumque veternum

Quo lapse iuvenum firmentur robore vires.

Inde Palem glandes, quas nusquam terrea quercus

Gesserit in vitam, posuisse labantibus egris

In cenam pueris, et iussa extrema dedisse

195

Actheona pium, cecinitque hunc fraude Menalce

Post epulas, lotis pedibus precibusve peractis,

Obiectum canibus, quos inter pessima passum

Plurima cantabat, mortique dedisse tropheum

De se, iam nimiis laceratum morsibus, ob quod

200

Conscissos lapides tractosque in viscera fontes,

Concussos motu montes lucosque revulsos,

Ethere et in terris sparsas in luce tenebras,

Territa per silvas pecora atque armenta ducesque,

Auditum mugire solum, veteresque parentum

205

Surrexisse animas tumulis silvisque revisas.

Herculis hinc durum monstrabat voce laborem,

Hostia dum scopulis firmata refringere Cachi

Est ausus, raptosque boves excerpere furi;

Necnon interea subdebat in ordine cantu,

210

Post triduum laceros artus consurgere vivos

Ypoliti, et silvis iterum gregibusque revisum

Insignem lauro et palmata veste triumphi:

Mirum grande nimis, sed quid non Iuppiter ingens,

Dum voluit, potuit? Post hec, ad sydera motu

215

Ascendisse suo Phebum, clarosque relictis

Infusos ignes sociis quos traxerat ante;

Hosque per Arturum missos serosque britannos,

Ethiopas fuscos et Gangis fulgida rura.

Glaucus

"O tibi, nympha, decus, quot surgere leta per agros

220

Purpureos flores et candida lilia cernes

Mixta simul croceis! quot surgere leta per agros

Templa deum, sacras laudes et munera cernes,

Et quos pulchra coles campos replerier omnes

Elysios et dulce solum regionis avite!

225

Hinc Codrus veniet, postquam resoluta iacebit

Igne novo tellus, agnis seponere capros

Atque dabit rebus finem requiemque bubulcis.

Sed iam tempus adest rivos claudamus, Aminta".

Auctor

Dum cecinit Glaucus, tacuit sine murmure Tybris;

230

Mirtilis auratos frugum fluviique recentis

Immemores tenuit tauros, quos flumine vivo,

Iam Glauco reticente, simul se mergier undis

Spurciciem veterem tergentes atque renatos

Misceri sese gregibus per pascua Glauci

235

Vidisses plausuque novo concedere carmen.

Hesperus occeanum cantu detentus Olympo

Respuit et seras concessit montibus umbras.

Ite domum, pueri, pastas revocate capellas;

Ipse legam lauros: vati vos plaudite, colles.