1. epithalamium
Purpureos iam leta sinus Tithonia coniux
Extulerat roseoque diem patefecerat ortu,
Ceruleum tremulo percurrens lumine pontum,
Qui cupido sua vola viro despensaque dudum
5
Connubia optatosque toros et gaudia ferret,
Cum dulces patris amplexus, cum menia carae
Parthenopes notasque excedens linqueret arces
Sfortiade iuveni donanda Aragonia virgo.
Ipse levi pater invectus per cerula curru
10
Neptunus, late undisonum substraverat aequor
Infidique minas pelagi, nec gratior undis
Temperies caelove quies demissa sereno
Adfuit, aut alias spirarunt lenius aurae.
Hic studiis varioque adsensu lecta iuventus,
15
Fronde nova, redemita comas mirtoque virenti,
Dum fremit et validos certatim adnisa lacertos
Remigio expediunt alacres transtrisque locati
Exultant laetoque sonant cava litora plausu,
Dum patrio flet nata sinu, dum neptis avito
20
In gremio fratrumque piis complexibus haeret
Et longum inter se cara in cervice morantur
Ac gemitu simul urbs omnis simul aegra supremo
Digressu desiderio intabescit iturae
Littoreque effusi tolo atque e menibus altis
25
Prospectant mixteque viris longo ordine matres
Et lacrimis incedentem votisque sequuntur
Felicesque vias abeunti aurasque precantur.
Parte alia qua perspicuo delabitur alveo
Irriguis Sebethus aquis et gurgite leni
30
Prata secat liquidisque terit sola roscida lymphis,
Tercentum diversa locis se turba ferebant,
Virginei coetus Nymphe, Campana propinquis
Quas tulit ora iugis, quas dulcibus educat antris,
Centum Pausilipi, centum de vertice Gauri
35
Et totidem calidis e litoribus Baiarum
Queque Lirim quae lentisciferique recessus
Linterni, Bacchea tenent quae rura Vesevi
Adducunt: nec Volturni Sarnive puellae
Non adsunt, non aequoreae Nesidos alumnae,
40
Quas inter medie magna cingente corona
Bissenae superant forma praestante sorores
Aurea Sebethi soboles, quas caerula mater
Parthenope, una sciens Musarum et docta canendi
Parthenope primis teneras formavit ab annis
45
Imbuerat cantuque novo numerisque modisque.
Pars viola, pars caeruleis implexa hiacyntis,
Illae apio, hae narcisso, aliae immortali amaranto,
Perpetuum namque hos ipsae sibi ludicra flores
Semper alunt, viridem semper de rore nitorem.
50
Ergo inter sese manibus per mutua iunctis
Compositisque leves quatientes motibus artus
In numerum glomerantur ibi, variante reflexu,
Nunc pedibus choreas, nunc carmina plaudere cantu,
Carmina quae curvis in vallibus assultabant
55
Incepere, omnis Hymeneo ut ripa sonaret.
Magnorum thaedas superum noctesque iugales
Et coeli veneranda canunt connubia Musae:
Nos thalamos, Isabella, tuos, tua gaudia, coniux
Sfortiade tenerosque choris cantamus amores
60
Sanctaque iura tori. Musarum nec pudet illos,
Nec te, Naiadum virgo, aut te carminis heros
Peniteat nostri; dilectae fontibus et nos
Pegasus iis prebet Sebethus pocula nobis,
Sebethus liquidos fontis et mollia Tempe:
65
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Tuque novas visure faces, age Lucifer almum
Pande iubar roseumque oriens caput exere tandem
Expectate redi, nec amantum vota moratus
Coge tuis agedum flammis concedere noctem
70
Actutum; tibi si cupidi sua vota mariti
Concipiunt tardusque redis si semper eisdem,
Si tacita quem mente diu optavere puellae
Primaque iucunde voverunt tempora noctis,
Exhortum timide nutanti corde pavescunt:
75
Dicite Hymen, Hymenee. Hymen ter dicite, Nimphae.
Fortunate gener, tibi lux, tibi pulcher Heous
Deserit Oceanum: tibi candidus explicat ignes
Candidaque ora refert: fausto tibi sidere portat
Coniugium dulcesque toros letosque hymeneos.
80
Dexter enim e coelo dexter Iovis adstitit ales
Nascenti eripuitque novum ter plausibus omen
Advolitans dextrumque affulgens risit Olympus.
Hesperia in magna multisque e milibus uni
Virgineos iunctura sinus Aragonia virgo
85
Adveniat sociosque toros paret aurea coniux:
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nymphae.
Fortunate gener, magnus tibi prosocer Atlas
Quotque sibi a prima percenset origine Hiberus,
Advenient reges soceri dis aequa propago:
90
Hos tibi per titulos atque haec per nomina felix
Adveniet, felix eadem sub stragula coniux
Sidonio tecum excipiat quam lectus in ostro
Languidulos tenero sociantem pectore somnos:
Maternum seri numerent genus unde nepotes
95
Seque olim magnis iactent a regibus ortos:
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nymphae.
Illa tibi amplexusque feret noctemque beatam
Implebitque tuos nivea cervice lacertos,
Qualem nulla tulit priscis heroibus aetas,
100
Ipsa nec Eurotae viderunt flumina Nimphas
Taygeti aut iuga virgineis lustrata choreis,
Nec nostri videre chori: quibus addita, qualis
Aurora exoriens stellis nitet alma fugatis
Purpureumve solet bruma cedente, novum ver,
105
Candida se, talem nobis Isabella ferebat:
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Illam dia parens, dum nixibus aedit in auras,
Ambrosio exceptam gremio Venus aurea fovit
Et formam formaeque decus decori addit honorem,
110
Ac primas tibi, virgo, aliis cedentibus, inquit
Prima feres, Veneri tantum collata secundas:
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Admovit quoque blanda manus Saturnia Iuno
Permulcensque artus, sceptris haud inquit avitis
115
Sceptra minora geres; latias regina per urbes
Incedes populisque potens et divite regno.
Magna Iovis coniux, magni tibi coniugis omen
Precinit haecque suis oppignerat oscula dictis
Osculaque in teneris sonuerunt pressa labellis:
120
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Nec Pallas non leta suos impertit honores
Nascenti; primos eadem ad cunabula cantus
Concinuit suasitque leves tibi murmure somnos,
Atque animum tibi, virgo, inquit moresque verendos
125
Trado, diva, mares sensus et vincere sexum
Pallas acum doctasque manus tibi cedet Aragne;
Cedam victa libens dea, dixit: ibi aurea totis
Fulxerunt cunis flavae instrumenta Mineruae
Et radius pectenque et inaurati calatisci:
130
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Se Iunone Samos iactant, se Pallade Athenae:
Te Cyprus, Cytherea, colunt iuga Cyntia Phoeben;
At, virgo, non una tuo de nomine tellus
Clarescit; se nostra tuis natalibus ornat
135
Parthenope propriamque vocat Sebethos alumnam;
Claraque mox ipsis insubris terra feretur
Connubiis flavusque comas Ticinus et ingens
Eridanus pronoque ruens celer Abdua cursu
Atollent caput et tanto se nomine coelo
140
Aequantes celsis elati cornibus ibunt:
Dicite Hymen. Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Maternam invisens Delon Latonia virgo
Letatur dulcique solo et natalibus arvis:
Letatur superas repetens Proserpina sedes,
145
Mistica maternae quum sacra revisit Eleusis.
Tu quoque Sfortiacos, virgo, accessura penates,
Cognatas i laeta domos, genus inclyta mater
Vnde ferens tanto talem te diva parenti
Progenuit, quod deinde tuis felicibus auctum
150
Connubiis, duplici confirmes addita vinclo
Ipsa viri fratrisque tui coniuxque sororque:
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Tales rite toros talesque iniere hymeneos
Saturno quos Rhea potens enixa marito,
155
Cum primos illis thalamos Thaumantias Iris
Instrueret, variis spectanda coloribus Iris
Ambrosiaeque manus succo perfusa nitentes
Adstarentque suis incinctae vestibus Horae:
Cum passim coeli per limina laeta frequentes
160
Coelicolae obstreperent ac tolo reddita olympo
Frater, io coniux et io vox una sonaret:
Dicite io, Hymenee, io ter dicite, Nimphae.
O patriae, o secli decus heroina, iugales
Iam te sub leges vocat et sua iura maritus.
165
At nos aequales quibus idem flumina cursus
Et certamen idem florum studiumque decentes
Instaurare choros, nostri ad sua munera lusus
Mane revertemur; iam te sine munera nobis
Illa quidem placitura minus, namque alta relictae
170
Per nemora, ut querulis vitulae mugitibus instant
Et gemitu matrem implorant, quae montibus altis
Deerravit viridi aut convalle oblita resedit,
Mollia prata secuta, novos aut forte hymeneos:
Cara, tui nos memores abitura relinquis
175
Aeternum dulcisque animis haerebis imago.
Te nostri recinent lusus, te nostra sonabunt
Carmina, te thyasi, primae tibi munera nostra
Pendebunt suave halentes de more corollae,
Prima tibi unguenta et primos fundemus odores
180
Vmbrosam sub loton: opaco vertice lotos
Sebethi patris ad ripas spectanda virebit
Quodque oculo properante aliquis properante carina
Preteriens legat, hoc signabit lictera carmen
Grandior incisum teneris quod praeferat arbos
185
Corticibus: cole me, Isabellae ego regia lotos.
Haec ita nos; at tu divis egressa secundis
Ibis in amplexus cari exoptata mariti,
Qui robusta tuo circumdet brachia collo
Virgineaque sinum zona mox solvere pergat
190
Fecundam exercens optata prole iuventam.
Inde tuo mox iam mater missura parenti
Progeniem dulces et avi missura nepotes
In gremium, formosa decor quis matris ab ore
Misceat ora maremque ferant a patre vigorem:
195
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen, ter dicite, Nimphae.
Sed te iam placidis spirantes flatibus auras
Pacatumque vocat, nautis properantibus aequor
Increpat et summa rector de puppe morantem;
Ingredere optatasque vias pede suscipe leto:
200
Ingredere amplexique moras et cara parentis
Oscula germanumque pios age desere fletus.
Te quoque lacrimulas, virgo, iam mittere tempus:
Abstergent tibi singultus mox gaudia tantos,
Gaudia quae lacrimis aliter testere profusis:
205
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
En dextro classem tetigit pede; iam procul alta
Conspicitur virgo in puppi laetique recepta
Clamorem tollunt nautae; iam vincula solvunt,
Iam pontem funemque legunt cavaque aera corusco
210
Igne tonant crebrisque lacessunt ictibus auras
Ac validis displosa sonoribus aera complent,
Egressae bona signa rati et solventibus omen.
Talis ad Enonium frenato opisce maritum
Vecta Thetis, levi aut sedit cum Cypria concha:
215
Dicite Hymen, Hymenee, Hymen ter dicite, Nimphae.
Provehitur sed iam pelago ratis actaque remis
Litora deseruit: dubios iam linthea visus
Paulatim flentesque oculos servata relinquunt.
Nos quoque vox, nos ipsa animi mens deserit omnis
220
Infractique labant gelido sub pectore sensus.
Quod superest, votis te, virgo et mente sequemur.
Ergo seu patrio digressam litore curvo
Excipiat Cayeta sinu, seu te Anxuris arces
Circeosque lacus iuxta et Tiberina legentem
225
Hostia, nec fidum nautis mare, remige dextro
Flectentem facili adnitens transmiserit aura
Puppis et Herculeos inviserit hospita portus:
Sive Argoa tuis spumescent aequora remis,
Qua patet effossis foecundior Ilva metallis
230
Et vastos pelagi in fluctus Populonia mater
Prospectat summoque attollitur ardua saxo,
Seu tua Neleae remorentur lincthea Pisae
Rorantesque imo tollens de gurgite vultus
Labentem niveae praeter vada caerula lunae
235
Aspiciat procul et Nimphis stipatus adoret
Macra suis adstans ripis pater ac sua tandem
Lictora delatam regnis Ligus ora maritis
Accipiat, prima et puppim veneretur herilem,
Dum sacros Herycis portus tutosque recessus,
240
Ipsa suis nantem excipiens Venus alma lacertis
Invehat optatisque assignet denique terris:
Nereides tibi, Nereides Tyrrena puellae
Numina Nisae Meliteaque Cymodoceque
Amphinomeque Opisque Pherusaque Dexameneque
245
Glauceque Spioqlue Ianiraque pulchraque Doto
Atque Halye atque Thoe et flavo crine Amathusa
Maternumque Thetis nunc primum oblita dolorem
Assistant sternantque viam et comitentur euntem
Certatimque tuae praecludat turba carinae:
250
Iam votis nos te, virgo, iam mente sequemur.
Mox, ubi iam pelagi tantum et permensa viarum
Contigeris cupidas dilecti coniugis unas
Grataque sollicitos tandem nox iunget amantes:
Aeternos vobis, Cypris dea, Cypris amores
255
Concordesque animos ac mutua vincula nectat.
Vincula que serae maneant ad fata senectae:
Foecundet Latona torum, Latona perenni
Prole domum, Latona genus per saecla propaget;
Iuppiter ingentes det opes, det Iuppiter annos
260
Regnaque fortunamque domus sine fine manentem:
Dicite Hymen, iterate Hymen, Hymenee puellae:
Dulcis Hymen, Hymenee, Hymen ades, o Hymenee!