Giovanni Gioviano Pontano eglogae 1, 7

Testo base di riferimento: B. Soldati, 1902

Cura dell'edizione digitale: M. Montalto


7. pompa septima.
Antiniana, hymenaeum celebrans, feliciter ominatur;
iuvenum ac puellarum chorus recinit;
Macron ac Lepidina colloquuntur

 

Antiniana

Dicite io, iuvenes, et io geminate, puellae.

Hesperus adveniet fausto cum sidere, nimphae

Qui referet thalamos, qui vincula nectat amantum.

Dicite io, iuvenes, et io geminate, puellae.

Chorus

5

Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee.

Antiniana

Hesperus adveniet, socii qui foedera lecti,

Qui statuat leges, qui deducat Hymenaeum.

Dicite io, iuvenes, et io geminate, puellae.

Chorus

Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee.

Antiniana

10

Hesperus adveniet cari desponsor amoris,

Qui teneros lusus et muta gaudia monstret.

Dicite io iuvenes, et io geminate, puellae.

Chorus

Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee.

Antiniana

Interea, adveniet dum Vesperus aureus, et dum

15

Flameolum et roseos Hymen parat ipse cothurnos,

Omina dicamus thalamo Geniumque citemus.

Gausapinas virides, nova nupta novusque maritus,

Induite et viridem capiti geminate coronam;

Sint vobis anni virides viridisque iuventus,

20

Et virides horti sint et viridantia rura.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

Nascetur proles heroo sanguine digna,

Altera, quae tauros domet et sciat ordine plantas

25

Disserere et lentam in quincuncem ponere vitem,

Felix et pratis et felix hubere terrae.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

Altera, quae telas cum pectine ducat eburno,

30

Discernatque et acu silvas et flumina ducat,

Et fuso docilique manu ingeniosa propago.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

Nascentur heroes et heroum inclyta pubes,

35

Ac litibusque sparoque verutisque apta iuventus,

Qui monstra oceani, qui saxicolas Tritones

Avertant terrae Sirenum et litora servent.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

40

Nascetur qui Mopso et faunigenis Meliboeis

Dent iura, et gregibus saltus et pascua monstrent,

Ipsi pastorum reges pecorumque magistri.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

45

Nascetur qui longinquis procul advena terris

Haec adeat pastor pauper loca, cuius ab ore

Arida vicini resonent et saxa Vesevi,

Ipsae quem pinus, ipsa haec arbusta vocabunt.

Ille alta sub rupe canet frondator ad auras

50

Pastoris musam Damonis et Alphesiboei:

Illi concedant hinc Tityrus, inde Menalcas,

Alter oves, alter distentas lacte capellas,

Et mirata suos requiescent flumina cursus,

Damonis musam dum cantat et Alphesiboei.

55

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

Nasceturque alius longo post tempore pastor

Advena et ipse quidem, proprii sed consitor horti;

Ausit et hic tenerum calamo trivisse labellum.

60

Hunc et Damoetas et amabit lyctius Aegon,

Alter oves niveas dono dabit, alter et hedos.

Hic pascet niveos haerbosa ad flumina cygnos,

Misceat ipsa suos pascenti Amaryllis olores;

Hic et populea vacuus cantabit in umbra,

65

Vranie intactam cantanti iunget avenam,

Et cantum argutae referent ad sidera valles.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

Succedentque alii Damones et Alphesiboei,

70

Quique etiam tenui musam meditentur avena

Pastores hedera insignes et arundine clari.

O mihi tum, ut choreas agitare et dicere versus,

Compositique senis mutae applausisse favillae,

Vt iuvet et notam tumulo instaurare querelam:

75

Ipse senex tacita positus laetabitur urna.

Dicite: "Io, sic fila neunt, sic stamina volvunt."

Chorus

Euge io, sic fila neunt, sic stamina volvunt.

Antiniana

Dicite: "Io Hymenaee, io Hymen, Hymenaee."

Chorus

Dicimus: o Hymenaee, io Hymen, Hymenaee,

80

Io Hymen, Hymenaee Hymen, Hymen Hymenaee,

Felix o Hymenaee, Hymen felix Hymenaee.

Lepidina

O Macron, nympha haec lepido ut sermone locuta est;

Illi mel labris, favus illi stillat ab ore.

Macron

O coniux, nympha haec longe est ditissima melle,

85

Centum habet haec apium tabulata, examina centum.

Lepidina

Nunc agedum, ad thalamos properat nanque undique pompa,

Quae Macron domino, dominae Lepidina loquamur

Conveniat, nanque illa et forma et dote superbit.

Dos illi centumque boves totidemque iuvenci,

90

Tercentum simae cyrnea matre capellae,

Cornigerique hedi totidem, quis fronte sub hirta

Albescunt maculae, sunt caetera corpora fulvi,

Custodes gemini arctoa de gente lacones,

Mille theatinis errant quae montibus agnae;

95

Praeterea decus illud inenarrabile textum

Frondentis zonae cerasi de cortice nexae

Aurato et iunco et purpureis viburnis,

E cuius medio pandens avis altilis alas

Et scalpit terras et pullos evocat ore:

100

Illi triticea tingunt sua rostra farina,

Mox fovet abductis saturos sua mater in alis,

Ergo quid domino, dominae quid uterque loquamur,

Dic, Macron, sua verba suo sint munere digna.

Macron

Qui tuus est et ubique comes, lepor adsit et ipse

105

Cum primis, Lepidina, tibi et venus illa loquenti.

Lepidina

Rura lepos meus is, coniux, colit, effugit urbem,

Forsitan et dominae risum movisse iuvabit.

Macron

Suavia sint quaecunque feres, Lepidina, memento.

Lepidina

Quin etiam geminata illi simul oscula tradam.

Macron

110

Sic dices: "Cape, nympha, bonum, qui me urit, amorem,

Obbam lactis et haec fumanti farta canistro;

Tercentumque illae cyrnea matre capellae,

Mille theatinis errant quae montibus agnae,

Bis gravidae fiant anno bis et hubera tendant."

115

Sic dicam: "Sume hos culto de margine fructus,

Qui tibi notus amor nostri matrisque patrisque,

Cornigerique illi geminos de coniuge foetus

Suscipiant fronte albentes et tergore fulvos;

Ipse mares videas uno de ventre gemellos,

120

Sis Macron illi, illa suo Lepidina Macroni."

Haec nos, et properemus, et hostia celsa petamus.