9. IN NOVO MAGISTRATV LODOVICI SAMPETRI
EQVITIS AC LEGVM DOCTORIS ET PATRITII
BONONIENSIS CARMEN
Hactenus infesto gemuit sub sydere tellus,
Nec pecoris, nec cura boum, nec vomeris usus
Profuit, in steriles ierant sola pinguia glebas,
Nudaque ieiunis torpebant arva colonis.
5
Nec procul avecta peregrino a littore merce
Quaerebat mercator opes, sine remigis usus
Ille per aequoreos moerebat navita fluctus.
Nulla erat ingenio reverentia, nulla Minervae
Praemia, nulla pii carpebant ocia vates.
10
Motibus incoepit verti melioribus aether
Mitior, et cedunt inimica faventibus astra.
Prospera sunt urbi, sunt prospera sydera ruri.
Agricolisque suae prosunt et civibus artes.
Vertumnum Pomona vehit, bona numina regnant,
15
Iam vice mutata gratos Cillenius ignes
Circuit, et niveo potitur Venus aurea tauro.
Hinc nova prorumpunt in laetos gaudia risus.
Hinc nova prosperitas viridi promittitur aevo,
Et Phoebo studiisque favor. Parnassia laurus
20
Frondeat, Aoniae reparent sua barbita Nymphae.
Et concinnatis feriant carmina nervis.
Gratia purpurei redit et clementia veris.
Aestati miscetur hyems, cum frigore flamma
Bella gerit, pugnant siccis humentia, surgit
25
Litibus ex istis ex hoc certamine tanto
Temperies vernae faciens exordia proli.
Et mundana novis favet indulgentia rebus.
Phoebus adest, phoeboque comes Lucina reverso
Littore ac Aethiopum pluvioque recessit ab austro,
30
Sedulaque ad teneros vehit incunabula partus,
Hanc requiem terris Deus haec dedit ocia quondam,
Prima recens quando sumpsit primordia mundus.
Nec poterat frigus, nec iniquum ferre calorem.
Hospes erat phryxi Titan, soror hospita cancri.
35
Iam tyrii bovis ora calent, hyadesque recedunt,
Et videt ardentem vesper se attollere Libram.
Foecundam ruit in Venerem genus omne animantum.
Et pecus in pratis lascivit, in aequore phoca.
Percutit ante diem coelo gavisa tepenti
40
Insomnem philomena lyram, dum scandit ab ortu
Vrna vomens undam, noctisque silentia rumpit,
Dum vaga Parrhasio volvuntur sydera plaustro.
Per iuga sylvestres nemorosaque compita Nympha
Exercere choros properant, levibusque choreis
45
Ingeminant agiles saltus, et carmine laeto
Omne sonat nemus, alterno pede gramina signant.
Ridet ager, viret omne solum, per odora Napeae
Prata, et Hamadryades nemora inter frondea ludunt.
Laeta seges vincit sulcos, in vertice culmi
50
Cortice sub molli tenues generantur aristae.
Triptolemi procedit opus, laetatur Osyris
Vomer, et exultant trito dentalia dorso.
Extendi maiora sinu monet horrea lato
Divitias avido tellus paritura colono.
55
Floribus aspirant Zephyri, viridemque per herbam
Se insinuant, tepidoque movent nova gramina flatu.
Palmite de longo lachrymis stillantibus imber
Liquitur, et guttae vitreum glomerantur in orbem,
Clarior et solito longe clementior aer
60
Talia praedicit nostris reditura diebus,
Qualia bonus atque ferax nova gaudia nuntiat annus.
Et natura novi laetatur consulis ortu,
Sub quo nullus erit sceleri locus, alta per omnem
Pax populum nova depulsis fert gaudia curis.
65
Vrbs ovat, exurgens dulci concordia vultu
Sancta virum placido coniungit pectora nexu.
Qualis Agaenorides Lycia Rhadamanthus in ora,
Qualis oliviferae fuit in regione Minervae
Aequa Solon qui iura tulit, Lacedaemone qualis
70
Legum lator erat, virides qui praecipit annos
Ruri agere, ut bellum discat tolerare iuventus,
Et robur firmare operis, tibi Felsina talis
Sampetrus Lodovicus erit, qui praeditus omni
Dote animi patrum numerum sanctique senatus
75
Intrat, et antiquo patris succedit honori.
Nanque pii quondam mors accelerate parentis
Dum puer esset adhuc tantisque laboribus impar
Causa magistratus fuit importuna relicti.
Ista potestatis moles altissima tanta
80
Non nisi maturis concedi debuit annis,
Et bene de patria meritis, iam grandior aevo,
Iam rerum assiduo multatum exercitus usu,
Iam studiis legum insignis, iam clarus equestri
Militia, decus hoc post intervalla recepit
85
Debita praecipiti nolens ascendere saltu.
Si curanda salus populi, si commoda debent
Publica servari, debet cordata senectus
Non ardens animis atque inconsulta iuventus
Talibus addici officiis, hoc munere fungi.
90
Bella gerant iuvenes, urbana negocia patres.
Cum nautis longa remorum brachia mole
Fessa labant, et membra fluens rigat hispida sudor,
Si subito affuerit, lenique Favonius aura
Lapsus ab Oceano qua sydera sustinet Athlas
95
Ingrueret puppi flatu qui vela secundo
Curvet, et attritis usu ferat ocia remis,
Consurget plebs omnis ovans, tractusque rudentum
Pandet, et erecto suspendet carbasa malo.
Atque operis palmam Zephyris dabit, aequora sulcans
100
Ibit, et obiectos scindet ratis obvia fluctus.
Providus in summa temonem puppe magister
Solus agit, velique sinus accomodat auris.
Caetera praeteritos cantu solata labores
Turba refert Zephyris grates Paeanaque cantat,
105
Te Neptune vocans, te Proteu, te Melicerta.
Quale feret nautis aurae favor iste levamen
Tale novus praestare parat Felsina consul,
Quae gemis ingenti gravium sub fasce laborum
Hactenus, antiquam in requiem, priscumque decorem
110
Transferet, et viridi cinget tua tempora serto.
Ac iuvenile decus reddet tibi, sorde iacentem
Tollet, et expulsis iterum renovabere canis.
Quicquid ab amne mali Stygio fera misit Erinnys
Quicquid ab infesto cadit aethere, quicquid iniquae
115
Cogitat humanas leges et numina contra.
Impia mens hominum patriae non aequa saluti,
Vertet in adversos hostes gentemque nefandam.
Tu Duce tuta pio, sub quo discriminis expers,
Iamdudum vitio contra nitente, ruinam
120
Passa gravem Virtus sese usque ad sydera tollet.
Mirabar quidnam insolitis splendoribus aether,
Quid Phoebus tam claro oriens protenderet orbe,
Nam nondum illius rutilans aurora diei
Occiderat, quando per rosida gramina solus
125
Errabam stellis iam decedentibus, Euro
Per virides ludente agros, roremque ferente,
Et vidi radios altis in turribus urbis,
Atque procul solem summis in collibus ortum
Ante diem coelo nigram depellere noctem
130
Ipsa etiam nox illa suis effulserat astris
Clarior, ornatu cupiens ostendere toto
Laetitiam, maiori etiam Latonia vultu
Ivit, et in terras presso vicinior orbe
Signa dedit manifesta, et numina et astra
135
Maxima Flamineae cecinerunt gaudia genti.
Felsinii proceres, claris gens inclyta rebus
Quos facit audentes, et idonea pectora Marti,
Atque animo fortes Nemeaei belva saltus,
Vos coeli gaudere monent, hortatur Olympus
140
Luce sua maestos animis arcere dolores,
Et celebrare novi foelicem consulis ortum.
Iura fori, lites, clamosaque iurgia cessent.
Cesset opus, cessent operae, convivia mensae
Lauta ferant nitidae, nigris cum vestibus atrae
145
Diffugiant curae, bona fert bonus omnia princeps
Sumite lutheolas vestes, splendete rubenti
Murice, caesaries mento cadat, ore nitenti
Templa viri turmatim adeant, pleno organa cantu
Inter sacra sonent bona, fert bonus omnia princeps.
150
Ite nurus, ite infantes, simul ite puellae,
Communi lux ista bono sacrata relinquit
Triste nihil, luxit niveo signanda lapillo,
Et fastis addenda dies, celebranda quotannis
A populo et patribus solenni in saecla ritu.
155
Virtuti modo nupsit honor, stat pronuba circum
Nobilitas, communis amor paranymphus et auspex
Picta tegant aulaea domos, subcingite postes
Frondibus, et muros hilares ornate ministri.
Huc hederae, laurique volent, date florea serta
160
Qua patet in gressus, qua porticus atria duplex
Cingit fluat Assyrius, per compita passim
Spargite, perque vias cumulos flaventis arenae.
Circulus ante fores spoliis contextus et auro
Pendeat, in medio rutilantis lamina serrae
165
Daedalei signum ingenii foelicibus ortum
Auspitiis, canis Europa custodia serram
Servet, et bis signis geminas superaddite claves,
Ista magistratus domus est et consule digna,
Quam nova non solum virtus sed avita superbis
170
Laudibus illustrem facit, et monumenta supersunt,
Nobilitas ubi se nostro explicat aevo.
Adde clientelas et tecta, et praedia nullis
Parva inopum spoliis, neque turpibus aucta rapinis.
Discite, qui vultis decus hoc insigne senatus
175
Vivere, primates decet observantia legum.
Nil domus haec praedae, nihil ausa tyrannidis unquam
Nec trans iura manus aut plebiscita tetendit.
Talis apud Priscos gens Aemyliana Quirites,
Portia talis erat, talis domus ista Minervae
180
Et Martis studiosa, bonis caput artibus alte
Extulit, et patriam semper meditata salutem
Florida pace domi fuit, et foris inclytae bello.
Myrtilus ad Pelopis currus, et Achillis ad axes
Mittitur Automedon, gaudent iuga, lora tenentur
185
Solerti correpta manu, quadriga magistri
Sentit onus, meliorque rotae regit orbita cursum.
Tiphys habet clavum, residens Palinurus in alta
Puppe regit, totas secura Bononia noctes
Iam dormire potes, bona fert bonus omnia consul.
190
Ite sacerdotes, cumulate altaria donis,
Ferte preces, ne mors rapiat, ne livida laedat
Lingua virum, videat canos, seramque nepotum
Progeniem, videat cives pace quietos
Perpetua, Superi faveant, fataliaque astra.
195
Et longaeva ferat vivacem gloria famam.