2. AD ROMAM ADVENTV INACHI COMITIS TENDILIAE
ORATORIS REGIS HISPANIAE, AD INNOCENTVM OCTAVVM
PONTIFICEM MAXIMVM

Roma triumphales si tecum volueris annos,

Cum tua trans aequor Libycum misere nepotes

Arma, per infidas Tyriae Carthaginis urbes,

Invenies nullam maiora pericula gentem

5

Pro imperio, rebusque tuis, nec plura tulisse

Funera, quam genus Hesperium, sine fine manebit

Fama Saguntinae fidei, quae Punica nunquam

Iussa tulit, potius voluit dare moenia flammis,

Communique ardere rogo, quam fallere Romam.

10

Obvia nunc igitur veteres gratanter amicos

Et cives cognosce tuos. Hispania quondam

Iura habuit Latii, populis par cura duobus,

Et sors aequa fuit, morum concordia, linguae

Idem pene sonus, patriae communis utrique

15

Hesperus, uno ambae gentes de sydere dictae

Hesperiae. Quae pax potuit contingere maior,

Quae paritas melior quam quae descendit ab astris?

Hespereos igitur gaudens cape Roma colonos

Qui procul extremae digressi a littore terrae

20

Te longis adiere viis per inhospita saxa,

Et iuga Pyrenes, per Gallica regna per Alpes,

Atque per excelsum duri caput Apoenini.

Aspice ut adventu primo quasi numina coelo

Lapsa procul pulso pacem genuere tumultu.

25

Nam cum Parthenopes regem concordibus armis

Impeterent regni proceres, scis quanta per omnes

Italiam subit MAvors exciverit arma.

Italidas a fonte Padi commoverat omnes

Ad Scyllae furor usque canes, Reginaque saxa,

30

Longus ubi Ionias cadit Apoeninus in undas.

Exue moerorem. Tempus deponere ferrum

Admonet, hi cum pace tuos subiere penates

Et Martem pepulere tuis de finibus usque

Ad salis Ismarii populos, ubi dicitur ortus.

35

Pone sagum civile decus indue longae.

Pro lituis rediere fides, arguta superbam

Depellit Sambuca tubam, tranquilla tumultum

Pax fugat, et profugi redeunt in rura coloni.

Ad sua plaustra boves, fortes ad aratra iuvenci.

40

Iam fora sollicitant lites, ammona per altum

Navigat, et plenae Tyberina per ostia puppes

Vina ferunt Cyrnaea cadis spumantibus. Vrbem

Samnites Volscique petunt impune, recessit

Insidiarum omnis metus, et latronibus omne

45

Iam nemus est vacuum, ludunt in moenibus Vrsi.

Iam canit ad teretem pubes Romana columnam.

Haec Tagidae tibi dona ferunt, caput erige, et altam

Frontem attolle, ostro, gemmis, redit usus et auro:

Gaudia fert tam fausta dies, Hispania mittit

50

Gaudia, pacificum poscit sibi gaudia tempus.

Spargite fronde vias, viridem suspendite myrtum,

Ferte timum, plenis et gramina odora canistris.

Ferte oleae ramos, et tempora cingite lauro.

Et quo maiori saliant praecordia plausu

55

Accipe quis tantae caput est ductorque catervae.

Inachus illustri veniens ab origine gentis

Mendociae, cui magna subest Tandillia lato

Margine terrarum, qua pinguia permeat arva

Bethys oliviferis properans in Dorida ripis

60

Regius orator. Clarus bellique togaeque

Officiis, quem Castaliis dignatur Apollo

Fontibus, ense suo belli pater, aegide Pallas.

Cum vehit Hispanas animosa in bella phalanges

Territus incursu tanti Ducis, ora fugaci

65

Vertit equo refugitque suam Saracenus in arcem.

Sicut praecipiti fugiunt stridore volantes

Instantem quoties aquilam videre columbae.

Scit mores animosque viri simulatus Alamae

Murus et albenti circundata moenia velo.

70

Et ne tam insolitum belli stratagema sepultum

Sit tibi Roma, canam, fortes audite Latini.

Diruerat fragiles hostilis machina muros,

Cum iam sol nocturna cadens accenderet astra.

In summis urbs alta iugis monstrabat apertum

75

Hostibus ingressum, sed formidabile noctis

Tempus obest animis, dant corpora fessa quieti

Mane reversuri. Summa vigilabat in arce

Inachus, et nudum cernens latus, arte ruinam

Clausit, et invento nova moenia condidit astu.

80

Pictores quot erant vocat, et consuta figuris

Lintea murorum scribi iubet atque silenti

Nocte locans simulat reparatam moenibus urbem.

Mane attollentes oculos de vallibus hostes

Suspiciunt urbem integram, nova moenia noctu

85

Iacta putant, mirantur opus quasi coelitus ortum.

Pertaesique moras et opum dispendia, tollunt

Sarcinulas, et castra movent, post terga repente,

Inachus exiliens omnes obtruncat ad unum.

O genus insuetum pugnae, delusit imago

90

Belligeratorum fortissima castra virorum,

Et vicit pictura Duces, industria tantum

Vnius molita viri, mirabitur omnis

Ad quam fama huius belli pervenerit, aetas.

Legimus annales, veterumque revoluimus annos,

95

Europae, Libyaeque Duces: Asiatica bella

Novimus, et nusquam tam mirae invenimus artis

Ingenium, talem nullis in gentibus astum.

Huc igitur tanti orator tibi regis, et author

Pacis, et armorum tellus Saturnia ductor

100

Inachus ingrediens sancti vestigia patris

Venit adoratum, sacrataque limina Petro.

Roma tuas aperi portas, vel moenia frange,

Iste honor Elaeis datus est victoribus olim.