3. AD PAMPHILVM SAXVM MVTINENSEM
Pamphile Calliope soboles et Apolline nata
Inter Hamadryades et Oreades aedita Nymphas,
Dum nos implicitos curis urbana fatigant,
Et procul abducunt a fonte negocia sancto,
5
Florifero tu rure latens, sacrata Napaeis
Arva tenes, dulcique sedens divina recessu
Ocia lentus agis, fruerisque silentibus umbris.
O felix cui Socraticae suavissima chartae
Pabula et altrices adhibent vitalia Musae
10
Pocula, cui coeli radiis concordibus ignes
Leniter aspirant, omnisque indulget Olympus.
Quem faciles divi, quem sors non invida pergunt
Fortunare. Comes cui temperat omnia virtus
Vota, premens animi fluctum, sensusque vagantes
15
In gyrum rationis agens, ut fertur habenis
Castor Amyclaeis domitos egisse iugales.
Et quamvis (ea fama meas pervenit ad aures)
Militiam simules habitu, tamen Attica Pallas
Tecum habitat, pulchrumque tibi sine Gorgone pectus
20
Porrigit, et lactante sinu blanditur apertis
Vberibus, niveisque premens rigat imbribus ora.
Nulla pudicitiam Venus inquinat. Arma Cupido
Continet, et tecum virides innoxius agros
Lustrat, aves tantum feriens, et in annua rursum
25
Pignora sopitas acuens verno igne medullas.
Vrit Itym, Scyllam inflammat, Pandione natas
Mane sub auroram cum ros in gramina coelo
Labitur, in dumis accendit, et aemula cantu
Guttura sollicitans movet in certamina vocum
30
Omnia, turbatam lenire potentia mentem.
Cum sua floriferae redeunt solemnia Maiae,
Rus habet agrestem Charites sine veste choream
Arva per et sylvas et compita rustica ducunt.
Tunc mare tranquillum, tunc est placidissima coelo
35
Temperies, tunc est foelix opulentaque tellus.
Denique tunc urbes strepitumque perosa Voluptas
Fert spacians alacrem per rura virentia gressum.
Si captare feras et opaca invadere lustra
Venatuque acrem iuvat exercere iuventam,
40
Retia, tela, canes arcus, plenamque pharetram
Praebet, et accincto tibi militat agmine luna.
Si libet ardentem quum sol volat altius aestum
Evitare, soporque oculis blandissimus instat,
Sternit humum formosa Dryas, gelidaeque sub umbra
45
Gramineos parat accubitus, ubi mollibus auris
Mota ciet lenem quercus frondosa susurrum
Ad rivi salientis aquas, ubi plurima garrit
Ales, odorati pingunt ubi gramina flores,
Quod si praedari fluvios et aquatica regna,
50
Et Glauci delectat opus, maculosa per amnem
Lina moves, amnem cuius vada vitrea sulcant
Tergo alibi lucente greges, vel arundine mota
Piscem agis herbosae recubans in margine ripae:
Et predae arridens esca rursum induis hamum,
55
Gaudentemque suo fallis discrimine turbam,
Si placet aut laqueo volucrem vel fallere visco
Aut aliis petere insidiis, ut aethere lapsus
Fulminis instar, avem feriat pede pectore et ore
Vultur, et aeria spectacula cernere pugnae,
60
Haec nemus, haec valles, haec dant tibi gaudia campi.
Vrbe quid ars operum inventrix inventaque longo
Vsu operum praestare queat, quid magna virorum
Ingenia efficiant, hominumque industria constat.
Rura docent vires coeli, quid numina possint,
65
Quid natura ferat, quove ordine gramen et arbor
Semine quo surgant, quid nix hyberna, quid imbres,
Quid venti, et coeli regio conferre colonis
Quidve auferre valent, quibus interlunia et iris
Officiat, iris curvo Taumantias arcu
70
Multicolor Phoebi radiis et nubibus orta.
Quam potare ferunt tepidos e flumine nimbos.
Quod lunae crescentis opus, quid mane, quid alto
Sole, quid occasu facias, armenta gregesque
Quis cultus, quae cura regat, quae industria servet,
75
Rus monet, et miris oculos animumque vacantem
Afficit illecebris, mentemque resuscitat aegram.
Aspice uti semen iactum putrescat, et inde
Vis occulta soli gremio et genitalibus arvis
Atque calescentis coelesti lumine Phoebi
80
Irritata, rudi tenuem de corpore partum
Ordiri incipiat, vultum foetura recentem.
Pallet adhuc, mox caeruleum trahit ore colorem.
Frons incerta prius speciesque incognita tandem
Panditur, et foliorum apices in mollia surgunt
85
Spicula, vel manui similis diffusa virentes
Frons abit in digitos, vel linguae induta figuram
Tenditur, et certo currentibus ordine costis
Vndique serratum creber facit angulus orbem.
Terra parens dulci teneros alit ubere partus,
90
Atque uligineum bibulis radicibus imbrem
Potat in exiguis latitans natura cavernis,
Et miris alimenta modis in corpora transfert.
Crescit opus sensim, longo iam stipite cortex
In solidos circa molem durescit amictus,
95
Et liber occultam duro sub cortice vestem
Texit, ut inclusum tenui diaphragmate corpus
Ambiat, exteriorque, minus chlamys asperet artus.
Fortior in ramos truncus iam surgit, et alto
Vortice sub soliis umbrosa comantibus arbor
100
Accipit hospitio volucres, et porrigit umbram
Pubertate valens, et iam foecundior ambit
Nomen et officium matris, studiumque futurae
Posteritatis habens, generandi ardore calescit.
Iam floret, nova iam proli incunabula ponit.
105
Parturit, et mediis proles de floribus exit
Imperfecta, rudis teneroque in corpore clausum
Semen habet, quo cum mater decesserit, arbor
Altera consurgat similis, sic provida rerum
Est natura parens, sua quod mortalia norit
110
Pignora, vitali sobolem cum semine profert.
Cruda novae frugis tristes infantia succos
Emollire nequit, sensim mitescit, acerbam
Duritiem calor enervat, penetralis aestas
Phlegma coquit, longique domant fera viscera soles.
115
Purpurei tot veris opes, tot rustica tempe
Delitiasque soli varias praeferre Latinis
Fascibus, et soliis regum sublimibus ausim.
Attalicae quid Gaza domus, quid regia Croesi,
Quid gladiis stipatus honos, quid pendula semper
120
Ambitio, fortuna fugax, securaque nunquam
Prosperitas, et perpetuis obsessa venenis
Vita tyrannorum, sumpti pro laude labores
Praecipiti prosunt et eunti in Tartara vitae?
Vive igitur rebusque fidemque praebere caducis
125
Nescius, ad caelum securo annitere gressu.