Battista Mantovano epigrammata ad Falconem, 75

Testo base di riferimento: L. Cupaerus, 1576

Cura dell'edizione digitale: N. Ruzzenenti


75. AD D. FALCONEM DE MORTE PHILIPPI BAVERIAE
QVERIMONIA

Maxime vir patriae pater et mea gloria Falco,

      Impulit in luctus me nova causa novos.

Tristior, et in tenebras lucem vertere dolores,

Nec mihi nocte datur, nec mihi luce quies.

5

Baveriam rapuit pestis Romana Philippum,

      Perdere tam sanctum mors fuit ausae caput.

Invida mors siquid miseris videt utile terris,

Insidiatrices mittit ad arma manus.

Cur veneranda mori permisit pectora virtus?

10

      Cur homini non est auxiliata suo?

Et Deus, aeterno probitas cui foedere iuncta est,

In cineres talem cur sinit ire virum?

Quot mala, quot clades haec tanta licentia mortis

      Attulit indigno quot premit ora situ?

15

Conquerimur, nec fert aliquem querimonia fructum,

Quottidie querimur, quottidie rapimur.

Si perimat saevos hominumque cruore madentes,

      Iustius et longe mitius esset opus.

Si cadat Euristheus aliquis si infidus Olysses

20

Non est qui facinus non putet esse pium.

Iste nec immiti tractabat spicula dextra,

      Nec sevum rigidi Martis amabat opus.

Arte regens acres sicut Theodosius iras,

Mitis, et in nullos ore molestus erat.

25

Omnibus innocuus, casu tranquillus in omni,

      Nec tamen ignavo segnis inersque metu.

Iste Dioneam Venerem, Bromiumque subegit,

Votaque lascivae somniculosa gulae.

Fecerat hospitium casto pia membra pudori

30

      Sicut Iosephus, sicut et Hippolytus.

Non erat elatus, nec inani deditus aurae,

Qualis Tarquinius, qualis et Ancus erat.

Ipse suas cunctis operas donabat amicis,

      Officio tota sedulitate vacans.

35

Si quando vacuum tempus superesset, habebat

Sive Deus totos sive Minerva dies.

Languida nec fecit tardos ignavia sensus,

      Nec vitam coluit Sardanapaliacam.

Praevigil ad mores animum revocabat honestos,

40

Mensque erat ad curas ingeniosa pias.

Invidiae nunquam potuit tabescere morbo,

      Nec dedit atroci corda cremanda foco.

Totus erat pietas totus clementia, totus

Et sine fraude fides, et sine labe pudor.

45

Non erat argenti cupidus, non ebrius auro,

      Solum animi veras accumulavit opes.

Fortis, et a recto nulla revocabilis arte,

Quale Numae pectus, quale Catonis erat.

Non labor a rebus iuvenem revocabat agendis,

50

      Gaudia sudor erat, cura levamen erat,

Ipse erat irato communis ab aequore portus

Ipse erat in placido remus et aura mari.

Nec dum bisdenes aevi transegerat annos,

      Et tam divitibus mens erat aucta bonis.

55

Quod longis aliqui vix evaluere diebus,

Iste brevi prudens tempore factus erat.

Non expectavit canos matura senectus,

      Ante senem senuit, vir fuit ante virum.

Quis lepor, et Latiae fuerit quae gratia linguae,

60

Quae docuit tellus Romula testis erit.

Testis erit locuples nostri Pomponius aevi

      Gloria de cuius plurima fronte bibit.

Hic si continuo rerum senuisse in usu,

Isset ad heroum semideumque decus.

65

Notus erat Dirceus ager potaverat undam,

      Quae subito vates hausta deosque facit.

In viridi gravitas laetoque modestia vultu

Grata verecundi signa pudoris erant.

Cur fuerit virtus tenero tam clara sub aevo,

70

      Causa, velut passim dicitur, ista fuit.

Nam per Oliverii vestigia sancta Carafae

Assiduus coeptum continuavit iter.

Adde quod haerebat lateri Falconis, et ista

      Integritas ex his tracta duobus erat.

75

Nam iuvenis mores a conviventibus haurit,

Et calet admoto frigidus igne liquor.

Hi sunt Romulei duo sydera magna senatus

      Vnde bonis lumen praesidiumque datur.

Iure igitur fratres fratrem deflectis ademptum,

80

Tuque parens ventris pignora sancta tui.

Heu periit generis proles clarissima vestri,

      Heu cecidit vestrae gloria tanta domus.

Sed memores estote pias in sydera mentes

Ire, nec infernos posse subire lacus.

85

Vivit in aethereo, quem nos hic flemus, Olympo,

      Et gaudet luteas deseruisse domos.

Deseruisse graves resoluti corporis artus

Gaudet, et in superum transiliisse choros:

Horriferam mortem, vivis quae maxima poena est,

90

      Transiit, elysiis perfruiturque locis.

Nos quoque lugubri flemus tua fata, Philippe,

Carmine, decessus ingemimusque tuos.

Tu mihi tractanti Romana negocia semper

      Assiduas operas, auxiliumque dabas.

95

Tu mihi solamen, miseris tu in rebus asylum,

Tu vada, tu venti, tu mihi portus eras.

Tu mihi fecisti, mea dum praeconia narras,

      Egregios inter nomina clara viros.

Propterea quotiens sacras accendimus aras,

100

Suppliciter pro te mystica dona damus.

Tu quoque spiritibus, quorum tibi copia, sanctis

      Mutua pro nobis vota precesque dato.