1. ELEGIA CONTRA AMOREM

Consuluit pietas ut te Sigismunde monerem

      Communem iuvenum ne sequerere viam.

Omnis enim tenera puer ut lanugine vernat,

      Perdere in insano tempus amore solet.

5

Quod caveas igitur scelus hoc, animique venenum,

      Quid sit amor paucis instituare modis.

Mentis amor vitium iuvenile, cupidine formae

      Visu animi robur debilitante fatum.

Hos ubi corda premens humanae tenacius haesit,

10

      Obligat imposito colla subacta iugo.

Et trahit facinus Veneri quodcunque videtur,

      Nil veritum leges imperiumque Dei.

Res horrenda, facit licitum scelus omne videri.

      Sic iacet affectu mens hebetata malo.

15

Vt noctus aestivis obnubilat aera nymphis

      Ac tenet oppressum sole latente diem.

Sic amor ante oculos animi velamina tendit,

      Et trahit in caecum pectora nostra chaos.

Hinc securus amans per aperta pericula fertur,

20

      Quae nisi inops nullus adire velit.

Hic positi noctu scalis super alta domorum

      Tecta sali, Getico dum riget aura gelu.

Hic iacet in latebris, loculoque reconditus arcto

      Spem titubans inter fluctuat atque metum

25

Pugnat in ambiguo sententia pectore duplex,

      Vellet amore frui, vellet inire fugam.

Ille subit gladios, et pro muliere duellum,

      Mox init egestam saguinolentus humum.

Fit pecus omnis amans dum pro ratione libido

30

      Iudicium nutu, temperat omne suo.

Quisquis enim vivit sine lumine mentis et usus,

      Fert hominis vultus ingeniumque fera.

Est pecus, et fallax hominem mentitur imago

      Testis opus melior, veridicumque magis

35

Anser aquis gaudet, sylvis aper, aere Falco,

      Legibus humanum consilioque genus.

Syrenes, Satyri Panes, Nymphaeque marinae

      Et Lamiae humani corporis ora ferunt.

Si videas vultus, homines vidisse putabis

40

      Esse feras constat si intuearis opus.

Hinc igitur fati non sunt mendacia Vates

      Quando homini vultus imposuere novos.

Qui partim sensu partim ratione feruntur,

      Nec vivunt totos cum pietate dies.

45

Hi sunt Centauri Minotaurique biformes,

      Monstra quibus duplex ambiguumque genus.

Talia significant animos in amore iacentes,

      Continue in mutum degenerare pecus.

Hinc bovis effigiem subit Inachis, aequora subter

50

      Latrat, et absorptas Scylla profundit aquas.

Nyctimene in noctis volucrem conversa, Medusae

      Tempora Viperae complicuere comae

Vtque scias quantum valeat subvertere mentes,

      Inferior nullis cladibus iste furor.

55

Aspice Leandrum spaciosa per aequora nantem

      In se odium fati sollicitare sui.

Aspice pastorem Phrygium Spartana ferentem

      Furta, domus lachrymas excidiumque suae

Suasit amor Scyllae regno spoliare parentem,

60

      Et dare Gnosiaco se patriamque duci.

Tanta animo rabies, hostem praeponere patri

      Consuluit saevo saevior angue puer,

Aspice Theseae redeuntia vela carinae

      Ferre Iovis neptes furta superba Deas.

65

Crudeles casus tristemque attende rapinam

      Nec servasse datam foedera vana fidem

Quid referam, Cinyrae coitum? Quid Biblidis ignem

      Et scelera admisso Pasiphaaea bove?

Phasias hospitibus dedit aurea vellera Graiis

70

      Et secuit dura pignora parva manu.

Heu facinus crudele parens in sanguine nati

      Tingitur in sobolem carnificata suam.

Ira malum minus est brevibus quia praeterit horis,

      Longa veneno sus tempora vivit amor,

75

Vivit, et assiduis hominem cruciatibus angit

      Et tenet ardenti corda sepulta foco.

Caetera quae nostrum dicit mortalia vulgus

      Crimina sunt longe perniciosa minus.

His etenim satis est uni nocuisse. Cupido

80

      Vult homines saltem praecipitare duos.

Semper enim tali febrit quicunque cicuta,

      Vult alium vitio commaculare pari.

Aspice quam variis Erymanthida Iuppiter Vrsam

      Coepit, ut est virgo ludificata modis.

85

Quot studuit verbis Daphnem facundus Apollo

      Flectere, et ardori conciliare suo.

Te cui magnanimo grandes in pectora curas

      Parturit antiqua gloria longa domus.

Et cui maiorum laudes calcaria subdunt

90

      Vt studeas atavis non minor esse tuis.

Hanc decet ex animo penitus convellere pestem,

      Et sepire omnes, ne feriare vias.

At vitare locos, puer hic ubi retia tendit,

      Atque ubi in insidiis ipse latere solet.

95

Retia sunt iuvenum vultus, et amabilis aetas

      Quae rapiunt sensus illa queantque novos.

Corda retundit amor, generosa negocia frangit

      Nec nisi foemineum mente volutat opus,

Grandibus inceptis studiisque virilibus obstat,

100

      Nec probat heroa fortiter acta manu.

Negligit insignes quae sunt paritura triumphos

      Et decora et titulos aestimat esse minus

Delicias, unguenta, iocos, et inertia laudat

      Ocia, et ad Phrygios fila reducta modos.

105

Invidus Aeneam Libycis tentavit in oris

      Sistere, ne in Latium prosequeretur iter

Ne iacta imperii primordia poneret Alba,

      Vnde sata est orbis Roma futura caput.

Aestuat amissa Bryseide magnus Achilles,

110

      Languet et Argolicis ferre recusat opem.

Sic amor elatam studuit subvertere mentem,

      Vt Venerem Graios poneret ante duces.

Vt iuvenis tantum decus obscuraret, et arma

      Graeca forent laeso debiliora duce.

115

Et quia nudus amor, studet exhaurire sequaces

      Eximias luxu dilapidante domos

Hinc ubi quis lautis minuit patrimonia mensis

      Ambulat attrita tristis inopsque toga.

Et quas cura patrum multis sudaverat annis

120

      Foemina longaevas una triumphat opes.

Et quoniam puer est, levium solatia rerum

      Qualia blandiciae, basia, carmen amat.

Et quia pennatus, cito mobilis, et quia caecus

      Praecipiti fertur per scelus omne gradu.

125

Et quia fert arcus, mucronigeramque pharetram,

      Atque facem, mala mens, ingeniumque ferox.

Incipit a risu, curis coalescit amaris,

      Desinit in lacrymas improbus iste furor.

Quisquis amas igitur, quanquam fortuna secundet,

130

      Et facilem puppi det levis aura viam.

Sis memor eventus versaque relabere cymba,

      Pervia tranquillo dum sinit unda freto.

Et cave ne subita maris involvare procella,

      Dum tonat ardenti fulminis ira polo.

135

Haec habui ad praesens, tibi quae memoranda putavi,

      Dum cupio ad summum promoveare decus.