Cedrus

Laure, quid absentem tumida me voce lacessis?

En adsum intrepidus, nec bella indicta recuso

Garrulitate tua Torvo quid lumine Cedrum

Respicis instantem? fumo non terreor illo

5

Quem lagana emittunt paleis ferventia tostis.

Laurus

Nubila si fulgens in tempora vertitur aer,

Nil mirum est, viso cum capra haec marcida faeno

Vitanda irritet religatum cornua taurum.

Cedrus

Audes rasa pecus crepitu balare trementi?

10

Seu levibus calamis libeat, seu voce sonora,

Sive agili saltu aut forti certare palaestra

Aut iaculo celeri, iam iam mora segnis abesto.

Laurus

O quanta infelix opprobria victus habebis,

Omnia si fuerint praesenti emissa duello

15

Hoc inclusa sinu cerebroque reposta profundo.

Codrus.

Scilicet occulti cerebroso in vertice grylli,

Innumerusque sinu cimex manabit olenti,

Spurcius aut animal, passu cui plurimus arto

20

Seu pes digna dedit, longus seu nomina pedor.

Laurus

Non est abiecti nisi vox audita cuculi.

Quid brevis iste pulex, quid vilis homuncio possit,

Parvula quem solo formica voraret hiatu?

Cedrus

Ipse cani similis scabioso semper apertis

25

Dentibus oblatras, morsu laniasse rapaci

Nescius et quemvis pronus tremuisse minantem

Et timidam cepisse fugam tritasque latebras.

Efficiam toto fluxas de corpore guttas

Defessa excutias dextra laevaque madenti.

Laurus

30

Tu me sudantem efficies qui frigore nudus

Assiduo confectus eas digitosque coactos

Calfacias pleno solis cum flatibus ore?

Mene putas vilem, digitos quod ruptus hiantes

Calceus ostendat, scissa est quod vestis utroque

35

Ex umero pendens, et crassa cannabe suta?

Extensane homines palma metiris ineptos?

Gratior hic habitus, quam me vicinia furem

Defraudata vocet. Furto sunt nota patenti

Pallia quae gestas; piceatis omnia palmis

40

Tacta rapis; quid, si suspendia digna parentur?

Cedrus

Hoc, nisi conticeas, illisum hastile cerebrum

Sanguineoque solo fundet caput undique fractum.

Laurus

Crebros puncte nimis calces extendis aselle.

Nunc tua nudarem detracta viscera pelle,

45

Quam ferres proprio, victus ceu Marsya, dorso;

Sed bonus ecce venit media inter iurgia Pinus.

Pinus.

Arrectum cur, Laure, pedum? cur, Cedre minator,

Saxa parata tenes? num vos male sana furentes

50

Armatas conferre manus dementia cogit?

Iamque truces iras, iamque aspera mittite bella,

Et vicibus certate piis; me iudice certa

Pignora ponantur, quae pura et candida virtus,

Non odium letale, gerat, nec pugna cruenta.

Cedrus

55

Sis ingrata licet crocitanti gutture cornix,

Et dispar certamen eat, tamen ista subibo

Proelia vel raucis numquam dignanda cicadis.

Laurus

Garrula limoso quid gurgite rana coaxas?

Pignora quid cessas tantam excludentia litem

60

Ponere? certantes solus probet exitus ambos.

Cedrus

Terribilem depono bovem palearia longa,

Cervicem immensam, latus ingens, cornua panda,

Hirsutas aures atque ubera plena ferentem.

Calcatam pes signat humum spatiosus, et ipsam

65

Cauda notam verrit gressus demissa per imos.

Laurus

Insignem maculis taurum candentibus addo.

Indomitam nulli cervicem subdit aratro,

Cornibus et rigidis pedibusque ferocibus arcet

Vincla iniecta procul, cunctique instare tremiscunt,

70

Et pleni horrendis reboant mugitibus agri.

Sed cupidas compesce manus, ne mutua iam iam

Vulnera conspiciat litemque infestet amaram

Arbiter electus; vox est cantare parata.

Pinus.

75

Incipe; communem medio me in caespite ponam,

Iurgia ne surgant factis inopina sinistris.

Cedrus

Musae felices, Musae, quae pectora semper

Nostra refovistis, Cedro dictate canenti.

A stipula semota levi monumenta precamur,

80

Non tenui canna, vestro sed digna favore;

Res non parva venit, magnoque est ore sonanda.

Divinum Augusti partum et maiora referte

Incrementa dei triplex cui Gallia servit

Regnaque avita simul, ferro devicta potenti.

85

Rex fuit, attonito solis qui nutibus orbi

Laetitiam incussit subitam trepidumque timorem.

Legitimi subiens socialia vincula lecti

Ipse Deum supplex humili sic voce rogavit:

"O pater omnipotens, caelum qui mobile et astra

90

Ignea, qui liquidum pontum terramque rotundam

Aeraque immensum formas, tellure recenti

Primaevum qui fingis Adam costaque virili,

Heu, heu vipereis deceptam fraudibus Evam,

Si te principio veneror, si fine carentem,

95

Atque unum trinumque simul, da gignere natum

Magnanimis similem proavis nec laude paterna

Degenerem, sed adhuc maiora et plura gerentem".

Vix ea finierat, gravida cum filius alvo

Materna conceptus erat. Fetuque soluto

100

Silvestres coiere deae; pars lilia portat,

Pallentes aliae violas rubeosque hyacinthos,

Pars cingit roseis infantia tempora sertis.

Et tenera exsultans dulci cum melle labella

Irroravit apis; pariter longissima nentes

105

Stamina volverunt concordi mente Sorores.

Postquam prima aetas rigidis instructa magistris

Exiit, et campo fuerat concessa potestas

Liberiore frui, procerum hastile movere

Atque artum in gyrum luctantia flectere colla

110

Fortis equi didicit, fulvos agitare leones

Spumantesque apros, praedamque referre potitam.

Perdidit ut longa confectum aetate parentem,

Vnanimi gratus populo moderamina sumpsit

Immatura puer, iustaque refrenat habena;

115

Eminet et sensus iuvenili in corde senilis.

Haec cecinit Cedros; memores narrate Camenae

Congrua quae fuerint Lauri responsa sequentis.

Laurus

Nunc nunc, Phoebe potens, modulanda in carmina vires

Funde tuas, ne turpe ac victum dedecus astem.

120

Hunc etiam cantabo deam qui Marte secundo

Infestas acies sternit, gentesque superbas

Sub iuga demittit faciles reddentia mores.

Ecce Minor celeri superata Britannia bello

Paret, et insignis superest nova causa triumphi.

125

Hunc si magnanimum tractantem proelia Caesar

Strenua vidisset, Romano Gallia numquam

Imperio subiecta foret. Pax aurea nuper

Et secura quies tranquillaque tempora florent.

Deposito squalore nitet nuptaque recenti

130

Iubilat omnis ager vocemque ad sidera iactat,

Atque alium ex alio natum per laeta precatur

Tempora perpetuo productaque fila metallo.

Dum domus haec stabit solio subnixa verendo,

Afficiet varia totum formidine mundum

135

Extollens sublime caput famamque perennem.

Pinus

Arbiter indignus tanti certaminis adsum.

Hoc maior censura notet; nimis alta petuntur,

Iudicio non apta meo. Iam lite peracta

Et pacem aeternam laetasque adiungite dextras.