10. de Carolo Caesare

Tela Scythas Caesar debellatura fugaces

      Praeparat, et validas cogit ad arma manus.

Tu Dea, cui centum demissa monilia pendent

      Aegide, et innumero palpitat angue sinus,

5

Vnde pavor, caedisque ruunt vaesana cupido,

      Et metus, et fuso sanguine Martis amor,

Sis comes, altus equo tentet seu praelia prima,

      Seu pedes, et carum protege, Diva, caput.

Caesaris ardentes aurata casside cristae

10

      Incutiant hosti, te comitante, metum,

Absistantque humeris flammae scutoque perennes,

      Queis turpem arripiant castra inimica fugam.

Classe olim excitus spumantibus aequoris undis

      Haec fore Carpathius viderat ante senex,

15

Illam cum veteres tremerent Carthaginis arces,

      Serperet et trepidis Bagrada lentus aquis:

"Ite trabes, dixit, queis aethere ridet ab alto

      Iuppiter, et ventos temperat, ite trabes;

Vobis Sidonias assignant Numina sedes,

20

      Et per subiectas velificatis aquas

His maiora tamen, Caesar, tibi fata reservant,

      Nec capiet laudes Aphrica tota tuas.

Explicanda tibi auspiciis maioribus arma,

      Quo Latio referas vota trophaea Iovi:

25

Illa illa ingeniorum altrix terra inclyta quondam,

      Sive petas belli munera, sive togae,

Extulit unde altos primum sapientia vultus,

      Atque hominem erudiit, commonuitque sui,

Vnde foro intonuit solers, ac fulmina torsit

30

      Prima Rhetor, populos edomuitque truces,

Vnde artes fluxere bonae, numerisque repertis

      Humano vates desiit ore loqui,

Illa inquam lustranda tuo est tibi milite, Caesar,

      Subtrahat ut turpi subdita colla iugo.

35

Dum licet, et magno moerens te corpore Nilus

      Non renuit latebris occuluisse suis,

Arripe saeve fugam, turbataque desere castra,

      Signorum aspectum vix, Solimane, feres.

Nonne vides quantis Avalus tibi viribus ingens

40

      Instet, et admissos urgeat acer equos?

Parte alia aeratas ducens in praelia turmas

      Ferrantes stricto fulminat ense potens,

Vertice olorinae, Minci cui munera, cristae

      Alpina exurgunt candidiora nive.

45

In medio Caesar spolia illa Feretria tentans

      Insultat portis impiger ipse tuis,

Iamque quatit postes, et multa fervidus ira

      Diffringit valida ferrea claustra manu.

Grata recognoscens populorum munera Paulus

50

      Imponet sacris thurea dona focis

Et quocunque Pater oculos circumferet acres,

      Auspiciis cernet cuncta recepta suis".

Vix haec finierat, cano cum gurgite Protheus

      Se tegit, et notis per mare fertur aquis.

55

At tu quo Pauli pietas, quo fata, Deusque

      Ipse vocat, gressus dirige, magne, tuos,

Inflatamque animis classem iam littore solve,

      Qua mox Eoae diripiantur opes.