79. ad Ioannem Rigonium
Altera post decimam, Iani, quo mense Kalendae
Elapso veniunt qua nos discessimus isthinc
Luce Sedeglianum (nam scribere singula certum est
Quicquid iter fausti nobis contraque paravit),
5
Hospitium haud vile exhibuit, dum pergimus illuc
Qui pueros Auriga vehit male cautus et aequo
Plus potus Terso prostravit gramine curru,
Dum caedunt nugas pueriles, protinus inde
Exiliens curru - nam nos cum coniuge gnatisque
10
Alter vectebat - metuentes libero, at illum
Conviciis dum onerant, videtur ab omni...
Nam pueri Aurigam pueros vocat ille sopitos
In frontem rugosus erat iuvenisne, senexve,
Femina virve foret ambiguum quod is ora gerebat
15
Imberbesque genas deformis cetera ravus,
Post caenae tempus curis me forte vacante,
Convitiis rursus pueros Auriga lacessit,
Insidias illi quales non respuat ultro,
Magno mercari moliuntur singulaque uni,
20
Pocula lege propinant, ut nisi singula sumat,
Bina bibat rursus, demum bene potus ad auras
Totam quanta fuit perstrictus frigore noctem,
Prostratus silici porcique simillimus oncat.
Postera lux orto iamdudum sole per arva
25
Et per arenosi mox ripas Tiliaventi
Caelinaequet Metunaeque ubi nos turba latronum
Cursantes solis frustra speculatur in agris,
Naoniae exposuit nullo discrimine praeter
Vnus quod puerum, dum curru desilit, haesit
30
Implicitusque rotis interque repagula quem nos
Protinus illaesum penitus servavimus, illic
Excepit blanda numerosam fronte cohortem
Dircaeus, laute nimium pro tempore tractans,
Doctorem Doctor, thalamo vetus hospes alumnum
35
Accipit, uxoremque uxor, pueraeque puellas;
Ancilla ancillam, puerorum turba cohorti
Inserta est nostrae, ex geminisque effecta repente
Vna fuit quales Nero, quando Claudius olim,
Et Salinator Poenorum viribus arma
40
Dum opponunt (si parva licet componere magnis).
Ex solito binis pugnarunt ordine castris,
Tertia nos demum Cogienses visere et urbem,
Sedibus optatis placita et considere terra
Laeta dies dedit, occiduo cum sole ruberet
45
Callis apricus, ubi non cedunt vina falerno.
Ingressis promissa patet domus illico, qualis
Consule digna satis non Rhetoris exigat usus,
Quamvis grammatici partes, non rhetoris ipsi,
Atria longa secant medium dehinc ordine plures
50
Hinc atque hinc thalam, maioris forte capaces
Quam mihi sit turbae, nec desuper horrea desunt,
Inferius vini cellae, hinc speciosa culinae
Forma suis extracta modis, cui pensilis hortus
Coctilibus muri Turri suffultus adhaerens,
55
Prospicit occasum, atque Orientis lumina solis
Vestibulum in foribus vitrens qua labitur humor
Iugis aquae, terras ima quae excepta caverna,
Influit atque urbis fossas ac moenia lambit,
Hinc venale Forum et clamosum spectat utrumque,
60
Consitum olivis collem ac celsam desuper arcem,
Praetor ubi totum cum moenibus aspicit agrum:
Subiacet a tergo vicus, pomeria, campi
Et procul Adriacis apparet Turris in undis
Nec non Tarvisinae Vrbis propugnacula longe;
65
Plurimaque opidula, hinc et amoenis praedia villis;
Sed ne praeterea queras quid publica cura,
Mi aedibus exceptis dederit, verum accipe pactum:
Solvitur argentum cum vino, ligna minoris
Multo quam isthic, carnes hic quoque villius, inde
70
Cuncta sale excepto simili ratione parantur:
Mane salutatum veniunt, ubi crastina fulsit
Purpureis Aurora comis, nos publico iussu
Primatum veneranda cohors gratantur amice,
Communemque vocant natorum iure Parentem
75
Fronte hilari et laetis animis, quacumque penes se
Sint mihi, proponunt, contra quas soluere possim
Non desunt grates; operamque meumque laborem
Polliceor, cunctis nullo discrimine semper
Impartiturus sic quod convenerat ante,
80
Inter et absentes per nuncia verba relatum
Coram transigimus firmato foedere utrimque;
Denique ut ad metam properemus; curritur ad nos
Ephebumque manus mox limina nostra: frequentat
Scilicet audituri aliquid mirumve, disertumve.
85
His ego more meo ne expectent grandia neve
Insolita edico, haud me invitum quicquid ab illis
Scriptorum optetur praelecturum, at prius ipsi
Adventu ut mecum scripsit gratentur ut ipse
Quid sit opus lecto possim decernere: scribunt,
90
Perlustro censu divisos classibus aequis
Ordinibus simul imprimis ex animo mores,
Quos incorruptos ut gentis littore fluxu
Semotaeque frequenti ut perspicio, bene spero.
Ingenia hinc captusque expendens, singula demum
95
Supputo quid sit agendum mecum et quid fugiendum
Constituo, ut nautae faciunt ubi sidera ventos,
Et pelagi motus scrutati lintea pandunt:
At ne quid lateat te, nos hic iam esse libenter
Crede, nec indigne patrios liquisse penates.
100
Nam genus hic mi te est hominum sat perque benignum,
Aurea quale fuit terris dum secla vigebant,
Insidiae hinc absunt hinc caedes, furta, venena;
At pietas, iunctaeque vigent, probitasque fidesque;
Nam quid quanta salubris sit clementia coeli
105
Prosequar? Atque situs quam divitis Vrbis amoeni?
Sic me cuncta iuvant, excepto quod male habet me
Hoc uno, nimium magni hic perhibentur honores
Doctorum generi, prae ut fit regionibus istis,
Haud tamen immerito, nam quid magis utile honestis
110
Vsibus humanis? Sed enim quia ferre necesse est,
Namque humiles, magnique sumus ceu tempora praebent,
Et res se nobis, aequa nos mente feremus.
Hos ter exhibuit successus nostra loco hoc res,
Consilii haec ratio nostri, fortunaque nunc est.
115
Ad nos tu istic, si quid erit dignum, quam scribito primum.
Heros a Colle hic, nascenti suada - Venusque
Adfuit et Charitum chorus - hoc adscribere iussit,
Commendat, tradique tibi se doctus amico,
Egregio egregius, docto virtutis amicus.