3. Ionas
Mortales caecis iam mentem avertite curis,
Et fugite impurae ob noxas contagia vitae,
Vos Deus aetheria errantes observat ab arce,
Et coeli e specula radiis opera omnia lustrat
5
Ipse suis, qui magni etiam vaga lumina solis
Immittit terris, noctemque expellit opacam.
Non illi offusae quicquam occultare tenebrae
Aut hominum potuere artes, et ahenea claustra.
Ille iam tacitos explorat pectoris aestus,
10
Secretosque animi motus, atque intima corda,
Et iam cuncta videt saeclis ventura futuris.
Ille tuas Ninive culpas et crimina vidit
Admissa in superos gravibus plectenda ruinis,
Infelix Ninive, et regnis opulenta superbis,
15
Regnatrixque Asiae, atque orientis clara triumphis.
Ergo Dei monitis iussus tibi pandere vates
Fatidicus propere ventura pericula Ionas
Atque Asia amissa clades aperire futuras,
Quae non carminibus volucres, non praepete penna
20
Augurium docuere ullae, sed Rector Olympi
Aflatum implevit coelesti Numinis haustu
Fatorumque dedit seriem praedicere cantu.
Ille tamen magni imperiis parere Tonantis
Abnegat, et se palmifera procul abdit Ioppe,
25
Sive tui veritus Ninive convicia fastus,
Sive necem, et lapides repetito vulnere iactos,
Mox inde excedens rapida secat aequora pinu,
Et petit arva, cilix croceos ubi Tmolus odores
Diffundit, Tarsi Perseus ubi penniger urbem,
30
Et populis sedem posuit sua signa secutis.
Ecce ratem, mediis dum fluctibus errat Ionas
Adversae invadunt ventis reflantibus undae,
Et pelago bacchatur hiems, furit humidus Auster,
Arctoo Boreas sua flamina mittit ab axe,
35
Atque Eurus rubris Aurorae stridet ab undis
Et spumantem imis portum convolvit harenis
Caeruleique atro densantur in aethere nimbi,
Ac lucem eripiunt oculis nigrantibus omnem,
Coelo ignes flagrante micant, tremit horrida tellus,
40
Ipse gubernator clavum superantibus Austri
Vix regit, et praedonem aliquem, dirumve latrone
Autorem tempestatis, tantaeque procellae
Puppe vehi clamat, comites iam mergier omnes
Vnius ob noxam, sic diis, fatisque videri.
45
Ingemuere omnes, et tanto crimine nunquam
Pollutos sese contendunt, tristis Ionas
Transtra iacens tenet et compressa voce silescit,
Atque Dei nimbos, nec non freta vasta veretur
At sontem ductae sortes testantur Ionam,
50
Quem coeli tonitrus iam pridem et caerula poscant,
Quem ventis deceat dedi ut salis unda quiescat.
Ille autem attollens pallentia lumina coelo
Stellantes oculos tractus versare per omnes,
Et vigilem spectare Deum late omnia sentit,
55
Qui profugum retrahat ventis et fluctibus atris.
Vna omnes quis sit scitantur, numine laeso
Quo vivat superis invisus, et aequora sulcet,
Se vatem vocat ille Dei, sibi nomen Ionae
Esse docet, Niniveque Deum laesisse relicta:
60
Me me inquit rapite o comites, et mittite in undas
Vt venti ponant vehementes, et freta placentur,
Nam si vestra mei pietas praecordia tanget,
Nec praeceps iero in pelagi vada salsa profundi,
Heu quae vos fortuna manet, Nimbosus Orion
65
Obruet, et nigris Aquilo summerget harenis.
Has vatis socii voces mirantur Ionae,
Atque oculos simul ardentes, et flumina fandi.
Tum vero non invitum, ut fata aspera vitent
E prora tristes deturbant aegrius alta,
70
Ille Deum implorans, tacito pia vota labello
Suspendens, hyemi se atrae et reboantibus Euris
Devovet, et praeceps tumidi subit aequora ponti.
Tum siluere truces venti, pacata procella est,
Et placido velox decurrit gurgite puppis.
75
Ecce autem quod erit cunctis memorabile saeclis,
Posteraque, et praesens semper mirabitur aetas,
Monstrum immane maris spumantibus exerit undis
Ingluviem ingentem, faucesque ostentat hiantes,
Terribile, horrendum, formidatumque natantum
80
Squammifero generi, et curvis alti aequoris antris
Iam vatem vasto fluitantem captat hiatu
Ac latam non permansum demittit in alvum.
Ah miser, ah vates miser, ingemuere profundi
Te scopuli, te turba omnis Nereia luxit,
85
Te coryli quas amne suo pater Andracus ambit,
Et vitrea unda Lyci, Pynarique argenteus humor
Ter sol Oceano roseos iam merserat axes,
Ter nox extulerat rorantes atra capillos,
Cum ferus evomuit viventem cetus Ionam
90
Euxini pavidum ah mediis in marmoris undis,
Conspicitur nullus refluenti navita in alga
Qui nantem excipiat, qui tutis sistat harenis.
Quanquam illi haud opus est remis, nec puppibus ullis
Cui se coelicolum comitem rex optimus addit,
95
Et nutu tempestates, hyemesque serenat.
Sospes harenoso steterat iam margine Ionas
Aequoreos toto dispergens corpore rores,
Extollensque manus convexa ad lucida coeli
Ore Deo grates, et anhelo pectore agebat,
100
Et veniam fuso lacrimarum fonte petebat.
Mox Ninivem sacris properat de more peractis,
Et fore, ut amissae Ninivitae regna reposcant
Frustra Asiae memorat, quanta est a littore longe
Aegaeo Lyciae ad fines limitique fluenta,
105
Ah Ninive Ninive tua te tua dira libido
Excidioque alte vertet fumantia tecta,
Cum denos quater exoriens sol prompserit ortus.
Sic pater ille Deum statuit, qui saeva rubente
Fulgura molitur dextra, et fulgentia torquet
110
Astra poli. Haec fatus tremefactam terruit urbem
Et pavida insolitis agitavit pectora curis.
Continuo turbatae adeunt templa omnia matres
Crinibus effusis, et saccis corpora tectae
Deponuntque auro contextum et murice mundum.
115
Id cunctus populus, posito id Diademate tristis
Rex facit, et cinere immundo caput oraque foedat,
Omnibus ignem aris, Panchaeosque addit hodores
Et veniam superos ieiuno pectore poscit.
Nulla illis carpsere herbas armenta diebus,
120
Nulli amnem tetigere greges, aut roscida rura,
Nullus sylvestri cantavit arundine pastor.