16. ad Cesarem

Incipe, Calliope! Cur nunc me deseris? An non

Materias versu dignas et Apollinis arte

Fridericus habet, cui nunc dyadematis auro

Iam caput ornatur? Dic que ventura sit etas

5

Eius ob imperium; nam me, nisi sidera fallunt,

Spes fovet extremam damnati temporis horam

Et finem venisse novo cum cesare nobis.

Tum sic arridens vultum summissa decorum:

"O nostri" dixit "non ultima portio cetus,

10

Nec te siderei ludunt presagia cursus

Nec spe frustraris. Nuper cum Cirria Tempe

Parnasique lacus pegaseaque flumina adissem,

Iam chorus affuerat nostrarum quippe sororum,

In medio Phebus. Qui me, postquam ultima veni,

15

Exposcens "que causa more quo ve" inquit "ab orbe

Nata venis, dic nata mihi, mea cura, meum cor;

Namque nimis nobis te subtrahis". Incipio tunc:

Dive pater, fateor, longis tibi mittor ab oris:

Littore ab occeani venio Rhenique potentis

20

Vrbes lustravi, Belgarum menia vidi

Et quod Aquasgrani dicunt, ubi virginis alme

Reliquias servant. (cum virginis effero nomen

Ipse genu flexit genitor, flexere sorores

Atque simul virgulta comas. Sed prosequor inde

25

Que dixi patri. Dixi tunc:) magnus ab Histro

Romani rector populi veniebat et acri

Vectus equo pulchra comitum stipante caterva

Agminis in medio sublimis et altior ibat.

Sex electores circum totidemque columne

30

Imperii, grandes natu, solusque iuvente

Ludovicus erat tenere, spes maxima gentis

Bavarie, pictis qui iam splendebat in armis,

Qualis Ylas vel qualis erat, quem Iupiter alto

Assumpsit celo mensesque locavit honori.

35

Quid referam proceres vel nobilitatis honeste

Qui regem precessit honor que ve corpora vidi,

Quos habitus que ve arma virum, quod fulserit aurum:

Sic domitis quondam victor remeabat eois

Grecus Alexander, cum se Babilonem recepit

40

Ornatum spoliis: non illo segnior ibat

Romulidum princeps. Vidi quam clarus in armis,

Quam lingua placidus, quantum decus enitet ore.

Et, si vera docet facies moderamina, quantum

Consilio pollet, quantum virtutis habet rex

45

Edidici, sacro capiti cum sacra coronam

Dextera deferret. Sed tu, quem nosse futurum

Et tripodes laurique volunt, quem nulla fefellit

Ingentem cortina deum: da scire, quod opto,

Da regis me scire modum; non promere tantum

50

Facta viri cupio, modo sint ea carmine digna.

Tum genitor "quid, nata, iubes ventura referre?

Qualia sint nostro sub cesare secula, tantum

Nota deis; sed pauca deus me dicere cogit.

Hic, modo quem laudas, primo sub flore iuvente

55

Religionis amor quem duxerat, ire per omnes

Terrarum pelagique minas, dum cernere posset

Sarcophagum Christi, quo non est certior alter

Orbe deus, statuit. Giari tum forte sedebam,

Quam quondam Micono e celsa Deloque revinxi,

60

Cum sparsum teneras nulla lanugine malas

Egregium forma iuvenem super equora vidi

Servantem de puppe nothos clavique magistro

Dicentem: sic flecte viam, sicut itur eoas

In terras. Nostri, memini, tunc cesaris altas

65

Virtutes novi, qua sic pietate refertus,

Quantum equi iustique tenax, quam criminis hostis,

Quam vasti cordis, quam bello murus, ut omnes

Contemnit veneres, convivia, balnea somnos

Nec Bacho indulget Cereris nec vincitur arte.

70

Scipio sic olim victor Carthaginis alte

Vixit, et Eacidis Pirrhi qui perculit agmen

Fabricius, magnusque Cato, qui norma senatus

Et populi moderator erat. Dii fata secundent

Italiam recto queat hic ut poscere cursu

75

Quique nimis rugiunt sevos domitare leones

Ac sedem servare suam. Sic Grecia fasces

Imperii nomenque timens stupefacta relinquet;

Sic Europa iugo collum dabit omnis, et illinc

Africa victorem rursus remeare Metellum

80

Cum Mario credet; sic tota timebit Egiptus

Et septemgemini titubabunt hostia Nili.

Non Asie reges solitum prestare tributum

Nec Parthi insolitum fugient, cum gentis in unum

Theutonice italiceque duces concurrere et unum

85

Audierint regem populis regnare duobus.

En animos viresque dabit Germania, quales

Nulla feret tellus: quis vertere terga sub hoste

Germanum vidit? Quisnam est robustior illo?

En artem docti pugne et certaminis usum

90

Ausonii poterunt aut ledi aut vincier armis?

Sic queque sancta fides totum vulgata per orbem

Crescet in immensum: cessabunt horrida bella

Atque iterum Iani claudentur templa biformis

Nec pacem turbabit Arabs nec Parthia nec Trax

95

Nec qui de minima iactat se nocte Britannus.

Tuta mari navis totoque sub orbe viator

Tutus erit nullique legent achonita, sed ipsa

Quisque data felix contentus sorte quiescit.

Ergo suam repetat constanti pectore Romam

100

Invictus cesar, lacias regnare per urbes

Signa Iovis faciat. Proh Iupiter, omnia celi

Astra favent populique vocant sua signa suumque

Rectorem exposcunt. Gelidas transire per Alpes

Victrices aquilas cogat. Mox undique current

105

Devoti imperio nimiaque tirannide fessi

Ausonii proceres regi parere parati."

Sic pater. Et cunctas ceperunt gaudia nymphas.

Me quoque letitie cumulus perfudit, eo quod

Iam musis video redeuntia tempora et alta

110

Otia. Grata mihi saturnia secula surgunt,

Augusti vires cumeaque carmina iamque

Orphi grata venit requies. Gaudete Marones

Nasonesque boni: vester iam regnat Apollo.

Fridericus erit vobis mercesque laborque;

115

Hunc canite, hunc vestris semper celebrate libellis.

Nec te peniteat calamos inflare sonoros,

Silvi, tuo regi: nunquam vel candida Clio

Aut ego te solum linquemus. "dixit et auras

In tenues abiit. Vates, date metra, latini

120

Germanique simul. Sic Fridericus per omnes

Clarus erit terras et vertice tanget Olimpum.

Tu modo, cesar, ovans fatis arride secundis,

Vtere sorte data: tecum deus et favor omnis

Est populi. Vivas et sis pius omne per euum.